Bu kabi munosabatlardan suvga bo`lgan eъtiborni odat ko`rinishi emas, balki qonuniyat darajasidagi holat deyish mumkin

---

 

  

 

 

 

 

Nabijon Narziev  

Normurodovich 

 

 

 

 

 

Tarix fanini  o‘qitishda  o‘quvchilarda  suvga oid 

tushunchalarni shakllantirish. 

 

O‘qituvchilar uchun uslubiy tavsiya. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Toshkent-2016 yil 

---

 

2 

Tuzuvchi:    N.N.Narziyev. 

TSHХTХQTUMOI “Ijtimoiy-iqtisodiy fanlar” kafedrasi katta o`qituvchisi. 

 

 

Mazkur metodik qo`llanma TShXTXQTMOI Ilmiy Kengashining 2016 yil 

30 dekabrdagi 8- sonli yig`ilishida muhokama qilinib, nashrga tavsiya etilgan.   

 

 

Taqrizchilar: 

S.X. Akkulova – TShXTXQTMOI Ijtimoiy-iqtisodiy fanlar kafedrasining katta 

o`qituvchisi    

Qurbomova M  Toshkent shahar 300 maktab o`qituvchisi

---

 

3 

KIRISH 

Hurmatli  o‘qituvchi,  ushbu  tavsiya  bilan  tanishib,  bugungi  zamon 

taraqqiyotida,  tarixda  suvning  ahamiyati  qanchalik  yuqori  bo‘lganligini 

yana  bir  bor  tasdiqlaysiz.  Sizga  ma’lumki  suv  tabiat  yoki  yer  shari 

tirikligini  ta’minlab  kelgan.  Bizning  tarix  fanimiz  insoniyatning 

ijtimoiy-siyosiy,  iqtisodiy  va  madaniy  jarayonlari  tarixi  va  taraqqiyot 

bosqichlarini  o‘rganar  ekan,  unda  suvning  ahamiyati  va  ta’sirini  o‘ylab 

ko‘rganmisiz?  

Qadimgi  dehqonchilik  vohalarining  paydo  bo‘lishi  qadimgi 

qishloqlar,  shaharlar  va  davlatlarning  vujudga  kelishida  suvning  ta’siri 

bo‘lganligini  o‘quvchilarimizga  ta’kidlab  o‘tyapmizmi?  Inson  tarixda 

o‘z  taraqqiyotining  ajralmas  bir  qismi  bo‘lmish  suv  bilan  qanday 

muomilada  bo‘lgan?  Suv  insonning  moddiy  va  ma’naviy  dunyosini 

qanday  boyitdi?  Suv  bilan  bog‘liq  ma’naviy  tafakkurning  rivojlanishi, 

diniy munosabatlar, xalq etnografiyasida suvning keng o‘rin olganligiga 

qiziqib ko‘rganmisiz?  

Ha,  hurmatli  o‘qituvchi  qadimiyat  tarixidan  to  bugunimizgacha 

inson  e’tiborining  markazida  turgan  narsalardan  biri  suv  bo‘lgan. 

Qadimgi  qo‘lyozmalarimizdan biri  bo‘lmish  Avesto  kitobida  muqaddas 

bo‘lgan to‘rt unsurning biri suv haqida juda ko‘p ma’lumotlar yozilgan.  

Bu  kabi  munosabatlardan  suvga  bo‘lgan  e’tiborni  odat  ko‘rinishi 

emas,  balki  qonuniyat  darajasidagi  holat  deyish  mumkin.  Xalq  

etnografiyasida  suv  bilan  bog‘liq  odatlar  keng  o‘rin  olgan.  Birgina 

"Suvga non oqizish" nomli bolalar o‘yinida tarixda suvni toza saqlashga 

bo‘lgan e’tiborni qanchalik katta bo‘lganligini anglash mumkin. 

Keling  ustoz  siz  bilan  birgalikda  suv  tushunchasi  va  uning 

ahamiyatini  o‘quvchilarimizga  o‘rgataylik.  Zyero,  yoshlarda  suvga 

bo‘lgan  muhabbat,  uni  asrab-avvaylash,  hamda  suvni  tarixda  tutgan 

o‘rni  va  kelajak  taraqqiyotini  belgilovchi  omil  ekanligi  to‘g‘risidagi  

tasavvurni shakllantirsak ajabmas.  

Tarix  fani  darsliklarining  ko‘pgina  mavzularda  suv  bilan  bog‘liq 

ayrim ma’lumotlarga duch kelamiz. Jumladan, birgina      6-sinf "Tarix" 

darsligining  3§, 4§, 5§, 6§, 16§, 23§, 24§ larda suv va suvning ta’sirida 

yuz  bergan  jarayonlarga  qisqacha  to‘xtalib  o‘tish  mumkin.    Ushbu 

tavsiya  shunday  maqsadlarni amalga  oshirishda  sizga  yaqindan  yordam 

byeradi degan umiddamiz.