Amaliy mashg’ulot №6 Mavzu: Kalla suyagi. Kalla suyagining miya qismi suyaklari: ensa, tepa, peshona va g’alvir suyaklari, ularning yoshga doir xususiyatlari

Amaliy mashg’ulot №6
Mavzu: Kalla suyagi. Kalla suyagining miya qismi suyaklari: ensa, tepa, peshona va g’alvir suyaklari, ularning yoshga doir xususiyatlari
Bosh skeleti yoki kalla suyagi bosh miya va u bilan birga takomil etgan sezgi a’zolarining tayanchi bo‘lib, ularni tashqi muhit ta’siridan saqlab turadi. Bundan tashqari, kalla suyagining yuz qismida organizm hayotida katta ahamiyatga ega bo‘lgan nafas sistemasining boshlanish qismi – burun bo‘shlig‘i – cavum nasi va ovqat hazm qilish sistemasining boshlanishi – og‘iz bo‘shlig‘i – cavum oris joylashgan. Kalla suyagi ikki bo‘limga: kallaning miya bo‘limi – cranium cerebrale yoki neurocranium hamda kallaning yuz bo‘limi – cranium viscerale yoki splanchnocranium ga ajratiladi.



Miya bo‘limi tepa tomondan kalla qopqog‘i (calvaria) bilan qoplangan bo‘lib, ichida bosh miya joylashib turadigan kalla bo‘shlig‘i (cavum crani cerebralis) bor. Kalla bo‘shlig‘i umurtqa kanalining kengaygan uchi bo‘lib, u yerda bosh miya va uning pardalari, qon tomirlar joylashgan.
Kalla bo‘shlig‘i pastki tomondan turli teshik va kanallari bo‘lgan kalla tubi – basis cranii bilan chegaralanib turadi.
Kalla qopqog‘ining zich moddadan tuzilgan tashqi plastinkasi – lamina cranii externa va ichki yoki shishasimon plastinkasi – lamina cranii interna s. vitrea bo‘lib, ular orasida yupqa g‘ovak modda (diploe) joylashgan. G’ovak moddadan vena kanallari o‘tadi. Ichki plastinkada organik moddalar kam bo‘lganligidan u tez sinuvchan, mo‘rt bo‘ladi. Shishasimon plastinka nomi ham ana shundan olingan. Kalla suyagining miya bo‘limi – neurocranium, ensa suyagi (os occipitale), peshona suyagi (os frontale), tepa suyagi (os parietale), ponasimon yoki asosiy suyak (os sphenoidale), g‘alvir suyak (os ethmoidale) va chakka suyak (os temporale)dan tuzilgan. Tepa suyagi bilan chakka suyaklar bir juftdan, boshqasi toq.
Kallaning yuz bo‘limi (cranium viscerale), yuqori jag‘ (maxilla), tanglay suyagi (os palatinum), yonoq suyagi (os zygomaticum), burun suyagi (os nasale), ko‘z yoshi suyagi (os lacrimale), burunning pastki chig‘anog`i (concha nasalis inferior), dimog‘ suyagi (vomer), pastki jag‘ (mandibula) va til osti (os hyoideum) suyaklaridan tuzilgan.