Agrobiznesda innovatsion faoliyat

---

1-MAVZU. “AGROBIZNESDA INNOVATSION FAOLIYAT” FANINING 
PREDMETI, O‘RGANISH USULLARI VA VAZIFALARI 
1.“Agrobiznesda innovatsion faoliyat” fanining predmeti, usullari va vazifalari. 
2. Agrobiznesda innovatsion faoliyatni tashkil etish zaruriyati.
3.Ko‘p tarmoqli fermer xo‘jaligida innovatsion faoliyatini tashkil etish.
4.Agrar sektorni rivojlantirishda innovatsion faoliyatni o‘rni.
Tayanch so‘zlar: 
agrobiznes,
 
innovatsiya, innovatsion faoliyat, innovatsion 
texnologiyalar, resurs, hosildorlik, yalpi hosil, xarajatlar, dehqonchilik, 
chorvachilik. 
Respublika iqtisodiyotini erkinlashtirish va modernizatsiyalash sharoitida 
agrar sektorni tizimli va uzluksiz taraqqiyotini ta'minlash uchun uning tarmoqlarida 
innovatsion faollikni jadallashtirish, zamonaviy agrotexnologiyalarni izchillik bilan 
joriy etish asosida samaradorligini oshirish muhim ahamiyat kasb etadi. Bu borada 
Respublikamiz Prezidenti Sh.Mirziyoev “Bugun biz davlat va jamiyat hayotining 
barcha sohalarini tubdan yangilashga qaratilgan innovatsion rivojlanish yo‘liga 
o‘tmoqdamiz. Bu bejiz emas, albatta. Chunki zamon shiddat bilan rivojlanib 
borayotgan hozirgi davrda kim yutadi? Yangi fikr, yangi g‘oyaga, innovatsiyaga 
tayangan davlat yutadi. Innovatsiya – bu kelajak degani. Biz buyuk kelajagimizni 
barpo etishni bugundan boshlaydigan bo‘lsak, uni aynan innovatsion g‘oyalar, 
innovatsion yondashuv asosida boshlashimiz kerak”, deb ta'kidlaganlar.
1
Darhaqiqat, 2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning 
beshta ustuvor yo‘nalishlari bo‘yicha harakatlar strategiyasida “... tarkibiy 
o‘zgartirishlarni chuqurlashtirish va qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishini muttasil 
rivojlantirish, mamlakat oziq-ovqat xavfsizligini yanada mustahkamlash, ekologik 
toza mahsulotni ishlab chiqarishni kengaytirish, agrar sektorning eksport 
salohiyatini sezilarli darajada oshirish” lozimligi qishloq xo‘jaligini modernizatsiya 
qilish va jadal rivojlantirish borasida ustuvor vazifa sifatida belgilab berilgan. Ushbu 
vazifalar ijrosini ta'minlash ko‘p jihatdan respublikamiz qishloq xo‘jaligida 
tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirishda innovatsion faoliyatni tashkil etishning 
tashkiliy-iqtisodiy asoslarini takomillashtirishni talab etadi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «O‘zbekiston Respublikasi qishloq 
xo‘jaligini rivojlantirishning 2020 — 2030 yillarga mo‘ljallangan strategiyasini 
tasdiqlash to‘g‘risida» gi 5853-sonli farmonida qishloq xo‘jaligini rivojlantirishning 
birqator ustuvor strategiyalari belgilab berilgan. Soha boshqaruvida davlat 
ishtirokini kamaytirish, qulay agrobiznes muhitini va qo‘shilgan qiymat zanjirini 
yaratish bo‘yicha belgilangan ustuvor yo‘nalishlar aynan agrobiznesda innovatsion 
faoliyatga e'tibor qaratish zaruratini keltirib chiqaradi. 
Agrobiznesni rivojlanishi ko‘p jihatdan fan va texnika yutuqlarini kengroq 
joriy qilish bilan bog‘liq. Chunki innovatsion taraqqiyotga asoslangan iqtisodiyotga 
yanada chuqurroq kirib borar ekanmiz, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining 
1
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoevning 2017 yil 22-dekabrdagi Oliy Majlisga 
murojatnoma

---

raqobatbardoshligining 
ahamiyati 
yanada 
oshib 
boraveradi. 
Raqobatbardoshlik– bu sifatning yuqoriligi va tannarxning pastligidir. Bunga faqat 
fan yutuqlari, yuqori hosilli va sifatli nav, zamonaviy texnologiyani joriy qilish 
bilangina erishiladi. Shuni ta'kidlash lozimki, so‘nggi yillarda xo‘jalik yuritish va 
mulkchilik shakllarining o‘zgarishi va xo‘jaliklar yer maydonlari xajmlarini 
kichiklashishi fan-texnika yutuqlarini joriy qilishda o‘ziga xos qiyinchiliklarni 
keltirib chiqargan edi. Bularga mahsulot yetishtiruvchilar tomonidan ilmiy 
izlanishlarga mablag‘ ajratish mexanizmi ham ishlab chiqilmaganligi sababli, ular 
tomonidan ilmiy izlanishlarga mablag‘ ajratilmaganligi, davlatning yetarlicha 
mablag‘ ajratmaganligi sababli,tayyor ilmiy yechimlarni sotib olish va ularni joriy 
qilish mexanizmlarini yo‘lga qo‘yilmaganligi, avval mavjud bo‘lgan vazirlik va 
tashkilotlardagi fan-texnika yutuqlarini joriy qilish bo‘yicha tarqatilgan tarkibining 
o‘rniga tuzilgan tarkiblarning qishloq xo‘jaligi sohasiga kam e'tibor qaratayotganligi 
va shu kabilar misol bo‘ladi. Shuning uchun ham bugungi kunda agrobiznesda 
innovatsion faoliyatni iqtisodiy mexanizmini takomillashtirish kerak bo‘ladi.
Innovatsiya faoliyati – yangi ishlab chiqarish bazasida raqobatbardosh 
mahsulotlarni chiqarish jarayoni bo‘lganligi sababli, fikr tug‘ilishidan boshlab uni 
qo‘llash va tashkil etish – ishlab chiqarishni o‘zlashtirishgacha, mahsulot ishlab 
chiqarish-sotish va shuningdek iqtisodiy unumdorlikka erishishni ham o‘z ichiga 
oladi. Innovatsiyalash iqtisodiyotni rivojlantirishda investitsiyaviy kapital 
qo‘yilmalarning natija berishi bilan xarakterlanib, texnikalarning yangilanishiga va 
ishlab chiqarish texnologiyasining yanada samaraliroq bo‘lishiga, ularning ekologik 
jihatdan toza va resurslarni tejaydigan ishlab chiqarish vositalari bilan ta'minlanishi 
darajasining oshishida ko‘rinadi. Sohada fan-texnika yutuqlaridan foydalanish bir 
mujassamlashgan tizimga solinmaganligi har yili qishloq xo‘jaligi sohasidagi 
yakunlangan ilmiy yechimlarning 80 foizi foydalanilmasdan qolishiga olib 
kelmoqda. Shuni hisobga olib qishloq xo‘jaligida innovatsion faoliyatni 
boshqarishning 
alohida 
tizimini 
yaratishga 
ehtiyoj 
sezilib 
qolmoqda 
Agrobiznesda innovatsion faoliyatini ilmiy asosga qo‘yishning iqtisodiy 
mexanizmini ishlab chiqish bugungi kunning dolzarb muammolaridan biri 
hisoblanadi. Bunday iqtisodiy mexanizm agrar sohadagi ilmiy yechimlarni 
samaradorligini oshirish va umuman agrosanoat majmuini, buning asosi bo‘lgan 
qishloq xo‘jaligini samaradorligini oshirishga qaratilgan bo‘lishi kerak. 
Bozor iqtisodiyotini rivojlanib borishi sharoitida qishloq xo‘jalik tarmog‘ini 
rivojlantirish, fermer va dehqon xo‘jaliklari faoliyatini takomillashtirish, ishlab 
chiqarish hamda yetishtirilgan mahsulotlarni qayta ishlashni zamonaviy talablar 
asosida, ya'ni, xo‘jaliklarda ishni tashkil etishni ilmiy asoslarini yaratish lozimligini 
taqozo etmoqda. Bu esa o‘z o‘rnida qishloq xo‘jalik korxonalarining iqtisodiy 
jihatdan yanada baquvvat bo‘lishini ta'minlashi, mamlakat iqtisodiyotini 
rivojlantirishda qishloq xo‘jalik tarmog‘ini o‘rnini oshirishga zamin yaratadi. 
“Agrobiznesda innovatsion faoliyat” fani innovatsion rivojlanish sharoitida 
agrobiznesning barqaror rivojlanishini ta'minlovchi innovatsion faoliyatni tashkil 
etishni, uning turlarini rivojlantirish yo‘llarini, innovatsion texnologiyalar asosida 
sohani daromadni oshirishni o‘rgatadi. Ma'lumki, bozor iqtisodiyoti sharoitida 
innovatsion faoliyatning mazmuni moddiy asosga ega bo‘lgan ishlab chiqarish 

---

sohasida biron-bir yangilikni yaratish va uni amaliyotga joriy etishda ifodalanadi. 
Bu o‘z navbatida shu vaqtga qadar bir-biridan alohida ravishda ya'ni mustaqil 
faoliyat yuritayotgan ilm fan, innovatsiyalar va ishlab chiqarish sub’yektlari 
faoliyatini umumiy maqsad yo‘lida birlashtirish, mavjud resurslardan yanada 
samarali foydalanishga sabab bo‘ladi. 
“Agrobiznesda innovatsion faoliyat” fanining predmeti, qishloq xo‘jalik 
sohasida agrobiznes muhitini yaratish bilan birga agrobiznesda zamonaviy, 
innovatsion faoliyat turlarini tashkil etish, qishloq xo‘jalik mahsulotlarini 
yetishtirishda resurstejamkor texnika-texnologiyalardan foydalanish usullarini 
aniqlash, mahsulotlarni saqlash, qayta ishlash va sotish jarayonlarida innovatsion 
usullarni qo‘llash, agrobiznes sub'etlarining faoliyatini ilmiy nuqtai-nazardan 
tashkil etishdagi iqtisodiy munosabatlar hisoblanadi. 
Fanning predmetidan kelib chiqqan holda “Agrobiznesda innovatsion faoliyat” 
fanini o‘qitishning maqsadi talabalarga 
agrobiznes, ya'ni bozor iqtisodiyotining 
qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishi va uning mahsulotlarini chuqur qayta ishlash, 
sotish, saqlash, taqsimlash bilan bog‘liq sohasidagi sub’yektlar faoliyatida 
innovatsiyalarni o‘zlashtirish natijasida qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarish bazasi 
texnologik, texnik va tashkiliy-iqtisodiy jihatdan yangilanishi, mamlakat 
investitsion va innovatsion siyosatining rivojlanishi hamda innovatsion faoliyatni 
rivojlantirish bosqichlari, innovatsion faoliyatni rivojlantirishning asosiy 
yo‘nalishlarini tahlil qilib to‘g‘ri xulosalar chiqarishni o‘rgatishdir. 
Maqsaddan kelib chiqib, fanni o‘qitishda;

innovatsion faoliyat davlat tomonidan boshqarish, innovatsion faoliyatni 
huquqiy tartibga solish; 

innovatsion siyosat va agrobiznesda innovatsion jarayonlar; 

agrobiznesda innovatsion faoliyat tashkil etishda xorij tajribalari; 

agrobiznesda 
innovatsion 
faoliyatning 
xususiyatlari 
va 
ustuvor 
yo‘nalishlari; 

qishloq xo‘jlik korxonalari faoliyatini diversifikatsiyalash va texnoparklar; 

agrobiznesda innovatsion faoliyat sub’yektlari, agrosanoat majmuida 
innovatsiyalar transferti; 

agrobiznesda innovatsin faoliyatning tashkiliy-iqtisodiy mexanizmlari; 

qishloq xo‘jalik dehqonchilik va chorvachilik mahsulotlarini yetishtirishda 
innovatsion faoliyat; 

qishloq xo‘jalik mahsulotlarini saqlash, qayta ishlashdava realizatsiya 
qilishda innovatsion faoliyat 

ishlab chiqarishga xizmat ko‘rsatuvchi agrobiznesni tashkil etish 
innovatsion faoliyat; 

agrobiznesda inovatsion faoliyatni rejalashtirish, agrobiznesda inovatsion 
faoliyatni moliyalashtirish yo‘llari; 

agrobiznesda inovatsion faoliyatni rag‘batlantirish omillari; 

agrobiznesda innovatsion faoliyat tavakkalchiligini boshqarish; 

---


agrobiznesda innovatsion faoliyat samaradorligini baholashning asosiy 
yo‘nalishlari haqidagi ma'lumotlarni tahlil qila olish kabi masalalarni o‘rganish
vazifalari qo‘yilgan. 
Hozirgi kunga kelib qishloq xo‘jaligida innovatsion g‘oyalarni, loyihalarni 
amalga oshirishga bosqichiga kirib bormoqda. Shu bois qishloq xo‘jaligida ishlab 
chiqarishning o‘ziga xos xususiyatlari va qonuniyati asosida amalga oshirilishi, 
innovatsion texnologiyalarni qo‘llashni boshqarish jarayonlarini ma'lum
qoidalarga amal qilgan holda olib borilishini talab qiladi.
Mamalakatimiz qishloq xo‘jaligi yo‘nalishida ilmiy izlanishlar olib borayotgan 
olimlar, amaliyotchilarning maqsad-vazifalari qishloq xo‘jaligida innovatsion 
texnologiyalarni qo‘llashni amalga oshirish yo‘llarini aniqlab, ularni amaliyotga 
tadbiq etish bo‘yicha qishloq xo‘jalik sohasidagi tadbirkorlarga ilmiy-amaliy 
tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat bo‘lishi lozimdir
2
. 
Yuqorida qayd etilganlar bilan bir qatorda qishloq xo‘jaligida talabga javob 
beradigan quyidagi huquqiy, tashkiliy, iqtisodiy va ijtimoiy munosabatlar tizimi 
yaratilishi ham muhim ahamiyatni kasb etadi:
●mulkchilikning turli shakllari barpo etilishi, natijasida erkin mulkiy 
munosabatlar vujudga kelishi qishloq xo‘jaligida tadbirkorlikning har-xil turlarini 
yaratish, ularni rivojlantirish yo‘llarini takomillashtirish, yer-suv islohotlarini 
tejamkor texnologiyalarni keng ko‘lamda foydalanish yo‘llarini aniqlab, amaliyotga 
tadbiq etish tajribasini oshirishga qaratish; 
●tarmoqning cheklangan ishlab chiqarish resurslari (yer-suv, kapital, mehnat, 
intellektual qobiliyati)dan innovatsion texnologiyalardan samarali foydalanish, 
yetishtirilgan mahsulotlarni qayta ishlash, sotish, daromad, foyda va ularning 
taqsimlanishi, investitsiyalarni jalb etish, ulardan samarali foydalanish, ishlab 
chiqarishni maqsadga muvofiq joylashtirish, ixtisoslashtirish hamda agrosanoat 
integratsiyasini xalqaro munosabatlar asosida tashkil etish bilan bog‘liq bo‘lgan 
iqtisodiy munosabatlar tizimini mukammallashtirish.
Yuqorida 
ta'kidlangan 
iqtisodiy 
munosabatlar 
tizimini 
yaratishda 
respublikamiz qishloq xo‘jaligining o‘ziga xos xususiyatlarini e'tiborga olgan holda 
tabiiy, ijtimoiy, iqtisodiy qonunlar, iqtisodiy kategoriyalar talablaridan oqilona 
foydalanish ta'qozo etiladi.
Qishloq xo‘jaligining barqaror rivojlantirishda takror ishlab chiqarish 
jarayonini rivojlantirishni ta'minlaydigan innovatsion texnologiyalar yaratish 
tizimini shakllantirish, ularni hayotga joriy etish masalalarini, yo‘llarini o‘rganish, 
ishlab chiqarishni ilmiy me'yorlar doirasida boshqarishni olib borishni tashkil etadi. 
Barcha fanlar o‘z o‘rganish predmetiga ega. Ular o‘z predmetlarini 
o‘rganishda turli tuman usullardan foydalanadilar. Jumladan, iqtisodiy fanlar ham 
o‘z predmetini o‘rganishda o‘ziga mos usullar tizimidan foydalanadi. Iqtisodiy 
fanlar o‘z predmetlarini o‘rganish maqsadida qanday usullardan foydalansa, 
“Fermer xo‘jaligida yangi va tejamkor texnologiyasi” fani ham shu usullaridan 
foydalanadi. Faqatgina o‘z xususiyatlaridan kelib chiqib ayrim usullardan ko‘proq, 
ayrimlaridan kamroq foydalanishi mumkin.
2
G‘.Babaxodjaev va boshqalar- “Fermer xo‘jaliklarida yangi va tejamkor texnologiyalar”-Daslik-2017yil

---

Uslubiyat bu ilmiy bilishning tamoyillari, shakl va uslublari to‘g‘risidagi 
qarashlardir. Uslubiyat qator usullar yig‘indisini o‘z ichiga oladi. Har bir o‘z 
uslubiyatidan kelib chiqib usullar guruhini tanlaydi. Usul deganda biror qonuniyatni, 
hodisa yoki jarayonni nazariy tekshirish va amaliy yechishning vositasi yo‘li 
tushuniladi. 
“Agrobiznesda innovatsion faoliyat” fani qishloq xo‘jaligida yuz berayotgan 
o‘zgarishlarni o‘z vaqtida nazariy va amaliy jihatdan asoslaydi, qishloq xo‘jaligiga 
kirgan fermer va dehqon xo‘jaliklari faoliyatini samarali boshqarish, agrobiznesda 
innovatsion faoliyat tashkil etish uchun zarur ma'lumotlar, bilimlar beradi.
“Agrobiznesda innovatsion faoliyat” fani qishloq xo‘jaligi iqtisodiyotida yuz 
berayotgan voqyealarni, jarayonlarni tasvirlaydi. Ushbu jarayonlar chuqur tahlil 
qilinadi va ob’yektiv, ilmiy asoslangan xulosalar olinadi. Tahlil oqibatida olingan 
natijalarning xususiyatlari aniqlanib ularni takomillashtirish, rivojlantirish uchun 
tavsiyalar ishlab chiqadi. 
Fan o‘z predmetini o‘rganishda foydalanadigan usullarni ikki guruhga bo‘lish 
mumkin. Birinchi guruhga o‘rganishning umumfan usullari kiradi. Bu usullarga: 
ilmiy abstraksiya, induksiya, deduksiya, qiyosiy tahlil, tajriba, faraz kabilar kirsa, 
ikkinchi guruhga maxsus usullarni kiritish mumkin. Bularga: monografik 
tadqiqotlar, iqtisodiy–matematik modellashtirish, iqtisodiy tahlil va sintez, iqtisodiy 
taqqoslash, iqtisodiy-statistik balansni aniqlash hisob konstruktorlik kabi usullar 
kiradi. 
Innovatsion faoliyatni dunyo mamlakatlari eng asosiy ustuvor yo‘nalish 
sifatida tan olgan. Ya'ni, jamiyat taraqqiyotini jadallashtirish va ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlantirishning eng muhim omillaridan biri – bu samarali innovatsion siyosatni 
amalga oshirish, ilmiy-texnika taraqqiyoti yutuqlariga asoslangan yangi, ilg‘or 
texnologiyalar, mehnatni tashkil etish va boshqarish yangi shakllari hamda yirik 
ixtirolar natijalarini joriy qilish ekanligi ayni haqiqat. Shunday qilib, innovatsiya va 
innovatsion faoliyat tushunchalariga quyidagicha izoh beraylik. “Innovatsiya” 
“yangilikning joriy etilishi” bilan sinonim emas, balki yangi bilimlar, yondashuvlar 
ko‘rinishidagi yangiliklarning joriy etilishi jarayoni bilan bog‘liq hodisadir. Mazkur 
izohdan kelib chiqadiki, “innovatsiya faoliyati” – bu faoliyat turi ham, sohasi ham 
bo‘lmay, balki uning tasnifidir. Innovatsiya sohasi mavjud bo‘lmaydi, chunki har 
qanday faoliyat va har qanday soha, agar unga yuqori talabliligi bilan ajralib turuvchi 
natijaga (masalan, ijtimoiy, bozor, mudofaa kabi) erishish uchun yangiliklar 
(masalan, bilimlar, texnologiyalar, qo‘llanmalar, yondashuvlar kabilar) joriy etilsa, 
innovatsiyali bo‘lishi mumkin. Demak, innovatsiya – yangi g‘oyalar 
(texnologiyalar, buyumlar, turmush tarzining yangi shakllari, ta'lim, boshqarish, 
mehnat, xizmat ko‘rsatish, fan, axborot) demakdir. 
Innovatsiya (innovatsion faoliyat) – pirovard natijasi mahsulot, xizmat, ishlab 
chiqarishni tashkil etish, boshqarish shakli, texnologiyalarning yangi turlarini 
yaratish yoki mavjudlarini takomillashtirishdan iborat bo‘lgan faoliyat. U 
innovatsiyalarni yaratish, o‘zlashtirish va keng joriy etish jarayonlarini o‘z ichiga 
oladi. 

---

Innovatsion muhitni shakllantirish doimiy ravishda mahsulotni yangilash, 
ishlab chiqarish fondlarini yangi texnika asosida yangilash, mamlakatning ijtimoiy-
iqtisodiy rivojlantirish imkoniyatini yaratadi va muhim omil hisoblanadi.
Innovatsion jarayonni kichik biznes sohasidagi muhitga muvofiqlashtirish,
uning samarasini oshirish mavjud ijtimoiy-iqtisodiy imkoniyatlardan to‘liq 
foydalanishni taqozo etadi. Asosiy e'tibor bozor raqobati sharoitida eng oqilona 
variantlarni tanlash, foydaliylik darajasini ta'minlash va tadbirkorlik faoliyatini 
jadallashtirishga qaratish lozim bo‘ladi. 
Tadbirkorlik va innovatsiya faoliyatiga katta hissa qo‘shgan avstraliyalik 
iqtisodchi olim I.Shumpeter “tadbirkorlik- ishlab chiqarish omillaridan 
foydalanishning yangi kombinatsiyalarini amalga oshiradigan va shu bilan iqtisodiy 
taraqqiyotni ta'minlaydigan kishi”,- deb ta'riflaydi. 
R.Xizrich tadbirkorlikni innovatsiya tushunchasi bilan bog‘lagan holda 
“tadbirkorlik - qiymatga ega bo‘lgan yangi narsani yaratish jarayoni bo‘lib, tadbirkor 
esa bunda tavakkalchilikni o‘z zimmasiga oluvchi kishidir” , - deb talqin qilgan. 
P.Druker “ tadbirkorlik innovatsiyani boshqarish jarayoni bo‘lib, tadbirkor esa 
har bir imkoniyatdan maksimal foydalanuvchi shaxs”, - deb tushuntiradi. U 
innovatsiyalarning aynan iqtisodiy asosini ta'kidlab, “ tadbirkorlar innovatsiya 
yordamida yangi xizmatlar yoki biznes turini amalga oshiradi”,- degan g‘oyani ilgari 
suradi. 
Qishloq xo‘jalik sohasida aynan tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi 
sub’yektlar – agrobiznes sub’yektlari hisoblanadi. Hozirgi kunda respublikamizda 
ishlab chiqarilayotgan qishloq xo‘jalik mahsulotlarining 99,8 foizi kichik biznes va 
xususiy tadbirkorlar zimmasiga to‘g‘ri kelmoqda. Mamlakatimizda olib 
borilayotgan islohatlar bu sohadagi tadbirkorlarga keng yo‘l ochib bermoqda. 
Ma'lumki agrobiznes-bozor iqtisodiyotining qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishi va 
uning mahsulotlarini chuqurqayta ishlash, sotish, saqlash, taqsimlash bilan bog‘liq 
sohadir. Agrosanoat majmui tizimida barcha xo‘jalik yurituvchi subektlarning 
tadbirkorlik faoliyatiga asoslangan boshqaruvi agrobiznesning xususiy shakllari 
rivojlanishini ta'minlaydi. Agrobiznes qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab 
chiqarish, qayta ishlash, saqlash, tashish va yakuniy iste'molchiga yetkazib berishni 
rivojlantirishni oldindan belgilaydi. Agrobiznes agrosanoat majmuasining asosiy 
tuzuvchi omili bo‘lib, bozorda iqtisodiy munosabatlarning yuqori darajadagi 
raqobatbardoshligini saqlaydi. Agrobiznesning rivojlanishi mamlakatning oziq-
ovqat xavfsizligi va fuqarolarining ijtimoiy farovonligini ta'minlash manfaatlariga 
ta'sir qiladi. Agrobiznesdagi innovatsion faoliyat – novatsiya ya'ni yangilik 
yaratilishini va ular asosida amaliy natija, agrar sohadagi tadbirkorlarning 
innovatsiyalarni qo‘lga kiritishni ta'minlaydigan faoliyat hisoblanadi. 
Agrobiznes sub’yektlarining innovatsion faoliyati eng avvalo amaliyotga 
yangi, takomillashgan ishlab chiqarishni joriy etish, ikkinchidan, mahsulot ishlab 
chiqarish xarajatlarini barcha turlarini qisqartirish, uchunchidan, ishlab chiqarilgan 
mahslotlar narxlarini pasaytirishda ularning iste'mol va sifat ko‘rsatkichlarini 
doimiy ravishda oshirib borishni nazarda tutadi. 
Agrobiznes sub’yektlarining innovatsion faoliyatini rivojlantirish ko‘p jihatdan 
uning boshqaruv tizimi samaradorligiga bog‘liq. Agrobiznesda innovatsion 

---

faoliyatni rivojlantirishdan maqsad butun ishlab chiqarish tizimini yangilash 
hisobiga ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, ilmiy-texnik, intelektual va 
iqtisodiy salohiyatdan samaraliroq foydalanish asosida qishloq xo‘jalik soha 
raqobatbardoshligini oshirishdan iborat. 
Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda, qayd etishimiz joizki, agrobiznes 
sub’yektlarining innovatsion faoliyatini rivojlantirish va ular faoliyatiga 
boshqaruvning innovatsion texnologiyalarini joriy etish qo‘yidagi omillar hisobiga 
muhim zaruriyat hisoblanadi: 
Birinchidan, agrobiznes sub’yektlarining kichik va ixchamligi, bozor 
kon'yukturasi o‘zgarishlari va iste'molchilar ehtiyojlariga nisbatan tez moslasha 
olish xususiyatiga ega ekanligi innovatsion texnologiyalarni joriy etishda yirik 
korxonalarga nisbatan tavakkalchilik darajasining pastligi jihatidan yaxshi samara 
beradi; 
Ikkinchidan, agrobiznes sub’yektlari faoliyatiga innovatsion texnologiyalarni 
joriy etilishi ularni yuqori transaksion xarajatlarini kamaytirib, rentabellik 
ko‘rsatkichlarini oshiradi; 
Uchinchidan, bunday sub’yektlarning yangiliklarni tezkorlik bilan o‘zlashtira 
olish salohiyati ularga innovatsiyalarni tijoratlashtirishdan yuqori daromad olish 
imkoniyatini beradi; 
To‘rtinchidan, 
agrobiznes 
faoliyatiga 
boshqaruvning 
innovatsion 
texnologiyalarini joriy etilishi ular tomonidan ishlab chiqarilayotgan qishloq 
xo‘jalik mahsulotlar tannarxini kamaytirish, tovar va xizmatlar nomenklaturasini 
oshirish, yangi mahsulot turlarini sotish istiqbolli bozorlarini o‘zlashtirish hisobiga 
ularning eksport salohiyati va raqobatbardoshltgtnt oshiradi. 
Har qanday tadbirkorlik faoliyati yuqori sifatli va kam xarajat talab etadigan 
yangi turdagi mahsulotlarni ishlab chiqarish imkonini beradigan yangi 
texnologiyalarni o‘zlashtirishga qaratilmasa, u holda qanchalik muvofaqiyatli 
rivojlanmasin, ma'lum vaqtdan keyin raqobatbardoshligi susayishi, bozordagi 
mavqyeining kuchsizlanishi va oladigan foydasining xajmi kamayishi muqarrardir.
Zamonaviy bozor munosabatlari sharoitida qishloq xo‘jaligida mo‘l va sifatli 
mahsulotlarni yetishtirish, fermer va dehqon xo‘jaligida agrotexnik tadbirlarni o‘z 
vaqtida bajarish, jumladan, mineral va mahalliy o‘g‘itlardan, suv va yer rusurlaridan 
samarali, oqilona foydalanishda innovatsion texnika-texnologiyalarni keng 
ko‘lamda qo‘llash alohida ahamiyatni kasb etib kelmoqda. Qishloq xo‘jaligida 
innovatsion texnologiyalarni keng ko‘lamda qo‘llash xo‘jalikning innovatsion 
faoliyatini rivojlantirish, mahsulot ishlab chiqarish sur'atini tezlashtirishga, 
jamg‘arma miqdori va kapital sarflar samaradorligini oshirishga, ishlab chiqarishni 
ratsional tashkil etish va mehnat unumdorligini oshirishga bevosita bog‘liqdir.
Bu masalalarni hal qilishda qishloq xo‘jaligida innovatsion faoliyatni tadbiq 
etishning ahamiyati quyidagi omillarni ijobiy tomonga o‘zgartirishga ko‘rsatadigan 
ta'sirida namoyon bo‘ladi: 
●qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishida cheklangan yer-suv, mehnat resurslari, 
moddiy-texnik ta'minot hamda investitsiyalarni tadbirkorlik faoliyati bilan 
uyg‘unlashtirishda; 

---

●qishloq xo‘jaligining respublika iqtisodiyotidagi o‘rni va ahamiyatini 
oshirishda; 
●qishloq xo‘jaligida olib borilayotgan iqtisodiy islohotlar, ularni rivojlantirish 
yo‘llarini aniqlashda; 
●qishloq xo‘jalik korxonalarining ishlab chiqarish samaradorligi va ular 
faoliyatini takomillashtirishda; 
●fermer va dehqon xo‘jaligi ishlab chiqarishida ishlab chiqarish xarajatlari 
tarkibini kamaytirishda; 
●yetishtirilgan mahsulotning hajmini, sifatini, raqobatbardoshligini oshirishda; 
●qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishida iqtisodiy munosabatlarni amalga 
oshirishda foydalanilayotgan baholar tizimini optimallashtirishda; 
●qishloq xo‘jalik korxonalari ishlab chiqarishida daromad va foydani aniqlash, 
ularni oqilona taqsimlashda; 
●agrobiznes 
sub’yektining 
ishlab 
chiqarishining 
qay 
darajada 
ixtisoslashganligini, joylashganligini hamda ichki va tashqi integratsiyalashuv 
jarayonlarini faollashtirishda; 
●innovatsion va tejamkor texnologiyalarini qaerdan, qanday qilib sotib olish 
hamda yetishtirilgan mahsulotlarni qachon, kimga, qanday tartibda sotish 
strategiyalarini ishlab chiqishda;