Abdulbannob G’ulomov

Abdulbannob G’ulomov

Rivojlanish biologiyasi

Mavzu:

Biologik membranalar, plazmalemma

Hujayra  plazmalemmalarini tuzilishi

• Tirik sistemalaming nadmolekular (subhujayra) darajadagi struktura va  funksional  birligi  biologik  membranalar,  organoidlar  va  ulami qismlari hisoblanadi.

Biologik membranalar hujayrada saqlangan barcha modda, organoid  va  suyuqliklarni  atrof-muhitdan  ajratib  turadi,  hujayrani  organoidlarini  shakllantiradi.  Ular murakkab tarkibga va tuzilishga ega. Biologik mem­ branalami  struktura va  funksiyalari  haqidagi  ma’lumotlar faqat elektron  mikroskopiya tadqiqotlari asosida olingan. 

Bu tadqiqotlarni  S. Zinger va  G. Nikolsonlar  1972-yilda plazmalemma (hujayra membranasi)ni suyuq-  manzarali modelini yaratish bilan nihoyasiga yetkazganlar.

Bu membranalar murakkab va o`ta spetsifik tuzilmalar bo`lib, hujayraning hayotiy jarayonini belgilab turadi. Membranalar hujayraga moddalarning kirishi va chiqishini, membranalar bilan bog`liq bo`lgan bioximik jarayonlarni va membranalarda joylashgan fermentlar orqali hujayrada moddalar almashinuvi (metabolizm)ni boshqarib turadi

 Membranalar chegaralash funksiyasini bajaradi. Turli modda molekulalari (masalan, oqsillar) spetsifik xususiyatlarga faqatgina ma’lum tartibda joylashishi va o`zaro munosabati natijasida ega bo`ladi. Moddalarning bunday munosabati biologik membranalarda kuzatiladi.

Biologik membranalar hujayra qobig`i, hujayraning membranali organellalarini va yadro qobig`ini hosil qilib, qalinligi 6-10 nm bo`lgan lipoproteid tuzilmadir. Biologik membranalarning taxminan 40% lipiddan, 60% oqsillardan tashkil topgan. Lipidlar turlicha bo`lib, ularning ichida fosfolipidlar (glitserofosfatlar), sfingomiyelin alohida o`rin tutadi.

Lipid molekulalari ikki qavat bir-biriga parallel joylashib, ularning gidrofil (polyar) qismlari tashqariga, gidrofob (nopolyar) qismlari esa bir-biriga qarab yotadi.

E’tiboringiz uchun raxmat..!!!