8-mavzu. Huquqiy tadqiqotlar va ularning turlari. Keys stadi (case study) metodi. Irac/creac usuli reja

8-MAVZU. HUQUQIY TADQIQOTLAR VA ULARNING TURLARI. KEYS STADI (CASE STUDY) METODI. IRAC/CREAC USULI


REJA:

1. Huquqiy tadqiqot va uning maqsad hamda vazifalari

2. Huquqiy manbalarni izlab topish va ular bilan ishlash
3. Huquqiy manbalar tizimlari va ularda ma'lumotlarni izlash qoidalari
4. Huquqiy manbalar bilan ishlashning o'ziga xos xususiyatlari
5. Yuridik mantiqiy savol va kazus. O'zaro umumiy va farqli jihatlari
6. IRAC / CREAC usuli


Zaruriy adabiyotlar:
Методические рекомендации для студентов по написанию ответов на логические вопросы и казусы. – Т.: ТГЮУ, 2019. – 68 с.
McBride N.J. (2007). Letters to a Law Student A guide to studying law at university. Pearson Education Limited, UK. 118-165 p.
Bast C., Margie A. (2012). Hawkins Foundationsof Legal Research and Writing. 5th Edition. Cengage Learning, USA. 3-14 p.
William H. Putman, Jennifer Albright. Legal Research, Analysis, and Writing, 3rd Edition.


1. Huquqiy tadqiqot va uning maqsad hamda vazifalari
Huquqiy tadqiqot nima?
Huquqiy tadqiqotlar – bu huquqiy dalillar va qarorlarni qo'llab-quvvatlash uchun ma'lumotlarni aniqlash va olish jarayoni. Keng ma'noda, huquqiy tadqiqotlar harakatlarning har bir bosqichini o'z ichiga oladi, bu muammo faktlarini tahlil qilishdan boshlanib, tergov natijalarini qo'llash va xabar berish bilan yakun topadi. Tegishli huquqiy ma'lumotlarni topish qiyin bo'lishi mumkin va elektron tadqiqot vositalaridan, shuningdek, bosma kitoblar va materiallardan foydalanishni talab qilishi mumkin. Shu bilan birga, yuridik tadqiqotlar uchun foydali bo'lgan ko'plab manbalar pulli va ko'plariga osonlikcha kirish imkoni mavjud emas.
2. Huquqiy manbalarni izlab topish va ular bilan ishlash
Huquqiy tadqiqot jarayonlari mamlakatga va huquqiy tizimga qarab farqlanadi. Biroq, huquqiy tadqiqotlar odatda quyidagi vazifalarni o'z ichiga oladi:
1. Muayyan yurisdiksiyadagi huquq yoki asosiy hokimiyat organlari birlamchi manbalarini qidirish (ishlar, nizomlar, qoidalar va h.k.).
2. Ikkinchi darajali manbalardan (masalan, yuridik sharhlar, yuridik lug'atlar, huquqiy risolalar va ensiklopediyalar)dan ma'lumotlar izlash.
3. Tergov qilish yoki qo'llab-quvvatlovchi ma'lumot uchun yuridik bo'lmagan manbalarni qidirish.
Huquqiy tadqiqotlar yuridik ma'lumotlarga muhtoj bo'lgan har qanday kishi, shu jumladan yuristlar, kutubxonachilar va paralegallar tomonidan amalga oshiriladi. Huquqiy axborot manbalari bosma kitoblardan tortib bepul yuridik tadqiqot saytlari (masalan, xalqaro – Kornell yuridik ma'lumot instituti, Findlaw.com, Martindale Hubbell yoki CanLII; milliy – www.lex.uz) va axborot portallari, masalan, Wolters Kluwer, LexisNexis, Westlaw, VLex kabi pullik ma'lumotlar bazasi provayderlari. Dunyo bo'ylab qonun kutubxonalari o'zlarining tashrif buyuruvchilariga yuridik maktablarda, yuridik firmalarda va boshqa tadqiqot muhitida kerakli huquqiy ma'lumotlarni topishda yordam beradigan tadqiqot xizmatlarini ko'rsatadilar. Ko'pgina qonun kutubxonalari va muassasalari Internetdagi huquqiy ma'lumotlarga yakka tartibda yoki jamoaviy harakatlar orqali, masalan, "Huquqqa erkin kirish" harakati kabi bepul kirish huquqini beradi.
Buyuk Britaniya sharoitida huquqiy tadqiqotlar olib borishni istaganlar uchun bir qator maxsus kitoblar mavjud.