3 mavzu: sezgilar



Download 22,78 Kb.
bet1/3
Sana01.03.2022
Hajmi22,78 Kb.
#475615
  1   2   3
Bog'liq
Bajardi Turdiyeva Vazira



3 MAVZU: SEZGILAR
.
5. Sezgilar haqida umumiy tushuncha.
6. Sezgilarning nerv-fiziologik asoslari.
7. Sezgilarning tasnifi.
8. Sezgilarning turlari: ekstroretseptiv sezgilar, introretseptiv sezgilar, proprioretseptiv sezgilar.
9. Analizator va uning tuzilishi, sezgi sohasidagi qonuniyatlar.
IDROK.
:
1. Idrok haqida tushunch.
2. Idrokning nerv-fiziologik asoslari.
3. Idrokning murakkabligi, idrokda kuzatish va kuzatuvchanlik.
4. Idrokning xossalari
5. Vaqt, harakat va fazoni idrok qilish.
DIQQAT.
1. Diqqat haqida tushuncha.
2. Diqqatning nerv-fiziologik asoslari.
3. Diqqat turlari: ixtiyorsiz diqqat, ixtiyoriy diqqat, ixtiyoriydan so’nggi diqqat.
4. Diqqatning xususiyatlari: diqqat kuchi va bo’linishi, diqqat ko’lami, diqqat taqsimlanishi, shaxsda diqqat rivojlanishi
Javoblar
1 .Sezgi deb sezgi a'zolarimizga bevosita ta'sir etib turgan
narsa yoki xodisalarning ayrim sifat va xodisalarning ayrim sifat xossalarining
ongimizga aks ettirilishiga aytamiz. Biz turli ranglarni, ta'mlarni, ogir–engilni, issik–
sovukni, tovushlarni sezamiz. Sezgi a'zolari axborotni qabul qilib oladi, saralaydi,
jamlaydi va miyaga yetkazib beradi.
Sezgi a'zolari tashki olamning kishi ongiga kirib keladigan yagona yulidir.
Sezgi a'zolari kishiga tevarak atrofdagi olamda muljal olish imkonini beradi.
Sezgilar xosil bulishi uchun kuyidagi shartlar bulishi kerak:
Birinchidan, sezgi a'zolarimizdan birontasiga ta'sir etadigan narsa yoki xodisa
bulishi kerak.
Ikkinchidan, sezuvchi apparat soz bulishi kerak. Bu apparat kuyidagilardan
iborat: 1. Sezuvchi organ (retseptor). 2. Utkazuvchi yul (afferent nerv). 3. Bosh miya
pustlogidagi markaz 4. Miyadan javob impulslarini uzatuvchi yul (efferent nerv).
Bitta sezgi apparatini tashkil kiladigan kismlarni I. P. Pavlov analizator deb
atagan.
2 Analizator. Sezgi nerv sistemasining u yoki bu kuzgatuvchidan ta'sirlanuvchi
reaksiyalari tarzida xosil buladi va xar kanday psixik xodisalar kabi reflektorlik
xususiyatiga egadir. Kuzgatuvchining aynan uziga uxshaydigan analizatorga ta'siri
natijasida xosil buladigan nerv jarayoni sezgining fiziologik negizi xisoblanadi.
Analizator uch kismdan tarkib topadi: 1) tashki kuvvatni nerv jarayoniga
aylantiradigan maxsus transformator xisoblangan periferik bulim (retseptor). 2)
analizatorning periferik bulimini markaziy analizator bilan boglaydigan yullarini
ochadigan afferen nerv (markazga intiluvchi) va efferent (markazdan kochuvchi)
nervlar. 3)Analizatorning periferik bulimlaridan keladigan nerv signallarining kayta
ishlanishi sodir buladigan kobik osti va kobik (miyaning uzi bilan tugaydigan)
bulimlar.
Analizator periferik bulimlarining muayyan xujayralari miya kobigidagi
xujayralarning ayrim kismlariga mos buladi. Jumladan, kuz tur pardasining turli
nuktalarida xosil buladigan tasvir miya kobigida xam xar xil nuktalarda shuni aks
ettiradi; eshitishda xam xuddi shu jarayonni kuzatishimiz mumkin: nogora parda va
miyadagi aks sado.
Sezgining xosil bulishi uchun xamma analizatorlar yaxlit bir narsa sifatida
ishlashi darkor. Kuzgatuvchining retseptorga ta'siri kuzgalishning yuz berishiga olib keladi
3 Sezgilarning tasniflanishi. Aks etish xususiyatiga va retseptorlarning
joylashgan urniga karab sezgilar odatda uch guruxga ajratiladi: 1. Tashki muxitdan
narsalar va xodisalarning xususiyatlarini aks ettiradigan xamda retseptorlari
tananing yuzasida joylashgan ekstrotseptiv sezgilar; 2. Tananing ichki a'zolarida va
tukimalarida joylashgan xamda ichki a'zolarining xolatini aks ettiradigan
interotseptiv sezgilar; 3. Retseptorlari mushaklarda va paylarda urnashgan
propriotseptiv sezgilar; ular gavdamizning xarakati va xolati xakida axborot berib
turadi. Xarakatni sezadigan propriotseptiv sezgi turi, shuningdek, kinesteziya deb
xam atalib, uning retseptorlari kinestezik yoki kinestetik retseptorlar deb xam
ataladi.
4 Ekstrotseptorlarni ikki guruxga: kontakt va distant retseptorlarga ajratish
mumkin. Teri orkali paypaslab kurishga asoslangan sezgilarni taktil sezgilar
deyiladi, bular xam uz funksiyasiga kura bir necha xil bulishi mumkin, masalan,
xaroratni sezish, sillik yoki gadir budirni, kattik yoki yumshokni sezish va xokaz
5 Analizator uch kismdan tarkib topadi: 1) tashki kuvvatni nerv jarayoniga
aylantiradigan maxsus transformator xisoblangan periferik bulim (retseptor). 2)
analizatorning periferik bulimini markaziy analizator bilan boglaydigan yullarini
ochadigan afferen nerv (markazga intiluvchi) va efferent (markazdan kochuvchi)
nervlar. 3)Analizatorning periferik bulimlaridan keladigan nerv signallarining kayta
ishlanishi sodir buladigan kobik osti va kobik (miyaning uzi bilan tugaydigan)
bulimlar Analizator nerv jarayonlarining yoxud reflektor yoyining butun yuli manbai
va eng muxim kismini tashkil etadi. Reflektor yoyi retseptordan, ta'sirni miyaga olib
boruvchi afferent nerv yullari va efferent nervlardan tarkib topgandir. Reflektor yoyi
elementlarining uzaro munosabati murakkab organizmning tevarak atrofdagi
olamda tugri muljal olishining, organizmning yashash sharoitlariga muvofik
tarzdagi faoliyatning negizini ta'minlaydi

Download 22,78 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish