278 guruh talabasi Musurmonova Sadoqatning tasviriy san’at tarixi fanidan tayyoyrlagan mustaqil ta’lim topshiriqlari to’plami

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
Samarqand Davlat Universiteti
San’atshunoslik kafedrasi
Tasviriy san’at va muhandislik grafikasi yo’nalishi
278 guruh talabasi
Musurmonova Sadoqatning
TASVIRIY SAN’AT TARIXI FANIDAN TAYYOYRLAGAN
MUSTAQIL TA’LIM
TOPSHIRIQLARI TO’PLAMI


SAMARQAND – 2022


Маvzu: Zamonaviy me’morchilik san’ati.
Me’morlik - binolarning qurilishi bilan bog‘liq bo‘lgan san’atning bir turidir.
U san’atning adabiyot, musiqa, teatr, kino, tasviriy san’at, amaliy san’at turlari kabi mustaqil ahamiyat kasb etadi. Me’morlar va quruvchilar mehnatining mahsuli sifatida yaratilgan turli-tuman binolar, shahar va qishloqlar me’morchilik bilan bevosita bog‘liqdir. U kishilarga ko‘rsatadigan amaliy xizmati bilan bir qatorda ma’lum g‘oyaviy, badiiy mazmunni ham o‘zida ifoda etadi. Me’morchilik mahsuloti jamiyat moddiy madaniyatining bir qismi hisoblanishi bilan bir qatorda san’at asari ham hisoblanadi.
Me’morchilik asarlari voqelikni tasvirlamaydi. Unda amaliy xizmat,
go‘zallik, moddiy texnikaviy asos, nafosatning o‘zaro qo‘shiluvi muhim
xususiyatlardandir. Me’morchilik asarlari me’morlar, muhandis binokor va ishchilar hamkorligida bunyod etiladi. Uni qurishda binokor quruvchi bilan me’mor bir maqsadda ish olib borsalarda, lekin ular bu maqsadni turli yo‘llar bilan hal qiladilar. Binokor muhandis imorat qurganda uning faqat foydali amaliy vazifalarini hal qiladi, ko‘proq binoning vazifasi, materiallarning xususiyati, chidamliligi kabilarni nazarda tutib ish olib boradi. Tejamkorlikka, binoni yashash uchun qulay bo‘lishiga harakat qiladi.
Me’morlar esa bu vazifalarni badiiy vositalar bilan yechadi. Ular
binoning vazifasi, qulayligi, foydasi, tejamkorligidan tashqari ularning go‘zal bo‘lishi, odamlarda ma’lum his-tuyg‘ularni, kayfiyatni uyg‘otishi haqida fikr yuritadilar. Me’morchilik haqida gap ketganda, uni me’mor san’atining bir turi ekanligi, uning o‘ziga xos xususiyatlari, binolarning turlari odamzod paydo bo‘lgan davrdan boshlab mavjudligi haqida fikr yuritiladi. Uning eng birinchi ko‘rinishlari chayla, o‘tov, g‘or shaklida paydo bo‘lgan. Quldorlik jamiyati davrida, ayniqsa, qadimgi Misr, Mesopotamiyada piramida shaklidagi yodgorliklar, diniy binolar, saroylar qurildi. Qadimgi Yunonistonda, O‘zbekiston hududida ko‘plab masjid, karvonsaroy, madrasa, tomoshaxona, ibodatxonalar qurilganligi ma’lum.
O‘zbek xalq me’morchiligida uylar asosan qo‘rg‘on ichiga qurilib, ular
qo‘rg‘onning uch tomonini egallar edi. Ularda ovqatlanish, uxlash, mehmon kutish uchun mo‘ljallangan xonalar bilan bir qatorda, oshxona, xujra, otxona, darvozaxona kabi qismlar ham mavjud bo‘lgan. Qurilgan uylar bir qavatli va ikki qavatli bo‘lgan. Ikki qavatli uylarning ikkinchi qavatida ko‘pincha bolxona (mehmonxona) va ayvon bo‘lgan. Shuningdek, qo‘rg‘on ichida tuproqdan yasalgan supa ham bo‘lib, u ko‘pincha daraxt tagiga qurilgan.
O’z uyimizni yoki fan tili bilan aytganda ro’zgordagi bo’shliqni aslida o’zimiz tahkil etamiz.Yanfi kvartira bo’lajak turar joyimizning faqat moddiy qobig’I, hali obod qilinishi kerak bo’lgan makondir. Bu bizga berilgan makonni yaxshiroq tashkil etish yaxshi bilib olish uchun ,uni qulay va chiroyli qilish uchun ko’p narsalarni o’zlashtirish kerak, ularning bir qismi bizga ma’lum bo’lsada bir qismi hali noma’lumdir. Devorlarni o’zlashtirib, ularni muvofiqlashtirar ekanmiz, o’zimiz ega bo’lgan asosiy vositalar bilan batafsilroq tanishib chiqishimiz kerak. Bu asosiy vositalar mebellar rangli yechimi, yo’ritishdan iborat bo’lib, ulardan samarali foydalanish kerak.