– Mavzular: Kirish. Fanning maqsad va vazifasi. Arxeologik dala tadqiqot usullari tarixidan. Reja: G’arbiy Yevropa, Rossiya va aqsh arxeologik tadqiqotlari tarixidan

1 – 2 – Mavzular: Kirish. Fanning maqsad va vazifasi. Arxeologik dala tadqiqot usullari tarixidan.
Reja:
1. G’arbiy Yevropa, Rossiya va AQSh arxeologik tadqiqotlari tarixidan.
2. Yaqin Sharq va Misrda G’arb arxeologlarining tadqiqotlari.
3. Shimoliy Qora dengizbo’yi shaharlari va qo’rg’onlarida rus tadqiqotchilari olib borgan ishlari.
4. O’rta Osiyo arxeologiyasining rivojlanish davrining boshlanishi. XAEE, TAKE, YuTAKE.
5. So’g’d va Farg’onada olib borilgan tadqiqotlar.
6. O’zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Arxeologiya Institutining tadqiqotlari.
Ma’lumki, arxeologik qazish ishlarida bevosita qatnashmasdan turib arxeolog mutaxassisligini egallab bo’lmaydi. Arxeologik qazishmalarda qatnashish uchun avvalo arxeologik yodgorliklarni qazish, o’rganish usullari bilan tanishish kerak bo’ladi. E’tiboringizga havola qilinayotgan ushbu qo’llanmaning asosiy vazifasi ham O’rta Osiyo xududidagi turli xil yodgorliklarni o’rganish usullari bilan talabalarni tanishtirishdir. Bu qo’llanmada, shuningdek, arxeologik tadqiqotlar olib borish usullarining paydo bo’lish tarixi, bu usullarni ishlab chiqishga o’z xissasini qo’shgan tarixchi-arxeologlar haqida ham qisqacha ma’lumotlar bor. O’rta Osiyo xududida turli davrlarga mansub har xil arxeologik yodgorliklarga boydir. Bu yodgorliklarni o’rganish usullari ToshDU O’rta Osiyo arxeologiyasi kafedrasi tomonidan ham ishlab chiqilgan bo’lib, uning asosida kafedra a’zolarining YuTAKE, KATE va boshqa ekspeditsiyalar tarkibida olib borgan ko’p yillik tajribalari, umumlashmalari yotadi.
Ma’lumki, arxeologiya kafedrasi, kafedra asoschisi M.E. Masson boshchiligida uzoq vaqt Janubiy Turkmaniston arxeologik kompleks yekspeditsiyasi (YuTAKE) tarkibida ish olib borganlar va yirik shaharlar hamda qishloq makonlarida arxeologik tadqiqotlar olib borishning bu ekspeditsiya tomonidan qo’llangan usullarni ishlab chiqishda qatnashganlar. Hozirgi paytda ham Qashqadaryo arxeologik-topografik ekspeditsiyasi (KATE) tarkibida arxeologik dala tadqiqotlarida qatnashadigan kafedra a’zolari va arxeolog-talabalar bu usullardan keng foydalanadilar.
Bu maxsus kursning nazariy qismi uncha katta emas va talabalar bu kursni o’rganish davomida mustaqil ishlab, maxsus adabiyotlarni o’qib, o’zlashtirib boradilar. Yodgorlikdarda arxeologik tadqiqotlar olib borish usullari bilan talabalar arxeologik ekspeditsiyalar tarkibida qatnashish davomida amaliy jixatdan ham tanishadilar va olgan nazariy bilimlarini mustahkamlaydilar.
Dala ekspeditsiyalarida qatnashish davomida talabalar arxeologik manbalar (topilmalarga) ishlov berish, dala hujjatlarini tuzish bilan ham shug’ullanadilar, kundaliklar yozib boradilar.