Зовурлаштирилган территориянининг сув – туз баланси

Kontrol savollar 
1. Sohil nima? Sohillarni melioratsiya qilish nimalardan iborat? 
2. Ihota dambalar nima va ulardan foydalanish shartlari nimalardan iborat? 
3. Suv bosadigan pasttekisliklar zaxini qochirishda qo’llaniladigan ko’tarma dambalar
qanday raschyot qilinadi?
4. Sohillarning suv rejimi qanday rostlanadi va sizot suvlar sathining ko’tarilishi
qanday aniqlanadi? 
5. Ushlab qoluvchi qirg’oq zovuri qanday raschyot qilinadi? 
6. Ko’tarma dambalar armaturasi haqida gapirib bering? 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

X BOB 
 
ZAХ QOChIRISh SISТEMALARINING EKSPLUAТATSIYA QILINISHI VA
IQТISODIGA DOIR MASALALAR 
 
Yopiq gorizontal zovurda uchraydigan nuqsonlar va zovurning ishlashini kontorl
qilish
Zovur liniyasining qoniqarsiz ishlashiga odatda zovurni loyixalash, qurish va undan
foydalanish jarayonida yo’l qo’yilgan xato va kamchiliklar sabab bo’ladi. Ana shunday
o’kinchli kamchiliklar jumlasiga quyidagilar qiradi:
1) zovur yotqizilgan tuproq – gruntlarning filtratsiya koeffitsiyenti miqdori
yetarlicha aniq qilib olinmaganligi; 
2) qishloq xo’jalik ekinlari haqiqiy sug
,
orish rejimining loyixada ko’rsatilgan
rejimdan farqli bo’lishi – bu qol zovur ishi loyixadagi rejimning buzilishiga olib qeladi.
Eqilayotgan ekinning loyixada ko’rsatilgan tarkibi buzilishi natijasida sistemaga
beriladigan suv miqdori o’zgaradi, sho’r yuvish maqsadidagi sug
,
orishlar unumsiz
o’tkaziladi; bunda doimiy zovur muvaqqat zovur bilan yetarlicha kuchaytirilmaydi. 
Bularning hammasi zovur ishining normal rejimini buzadi, uning samaradorligi pasayadi; 
3) shag
,
al – filtrlar sifatining yomon bo’lishi, ya’ni filtr granulometrik tarqibining
ko’zda tutilgan struktuoaviylik va har xillik koeffitsiyentiga muvofiq yuo’lmasligi; 
4) quvur – zovur zvenolari oralig
,
idagi zazor (tirqishning) yo’l qo’yib bo’lmaydigan
darajada katta bo’lishi;
5) transheyani qayta ko’mishda tuproqning yaxshi shibbalanmasligi va zovur ustida
katta havol joylar qolishi; 
6) quvur yotqizish mashinasi yurib o’tadigan yo’lning noto’gri profillanishi (trassa
o’qining qiyshayishi va transheya tubining notekisligi zovur bo’ylama qiyshayishiga
sabab bo’ladi); 
7) nazorat quduqlari orqali tushib turadigan yer usti suvlarining zovur quvurlari
bo’shligiga loyqa bostirishi (bunday quduqlarning tepasi faqat yer sathi bilan bir xil
tekislikda joylashgan bo’ladi); 
8) nazorat quduqlarini qurishda og
,
iz chetlari kemtilgan (10 sm gacha) beton quvur
zvenolardan foydalanish; 
9) quvur zvenolarining noto’g
,
ri sentrovka qilinishi [ quduq devorlarining
(quvurlarning) bir – biri ustiga to’g
,
ri tushmasligi ]; 
10) qurilgan zovurlarning nazorat qilinmasligi; 
11) quruq yerlarni o’zlashtirish sistemasining noto’g
,
riligi; 
12) sho’r yuvish paytida qurilgan muvaqqat zovurlarning sifatsizligi.