Zoologiya uzb 2017. indd

Lu
g‘at daftaringizga yozib oling.
Hazm shirasi, so‘lak, qorin diafragmasi, siydik yo‘li, bosh miya katta yarim-
sharlari, tuyg‘u.
Jumboqni yeching. Sutemizuvchilar xatti harakatining murakkablashuvi ular 
tuzulishining qaysi xususiyatlari bilan bog‘liq? 
Tasdiqlovchi javoblar: 1d, 2a.
Juftlab yozish javoblari: a-2, b-1.
?!

---

175
52-§. Sutemizuvchilarning ko‘payishi, rivojlanishi va kelib chiqishi
      Sutemizuvchilarning ko‘payishi, 
52-§.  
 
rivojlanishi va kelib chiqishi
Ko‘payishi.
 Ko‘pchilik sutemizuvchilarning tuxum hujayralari 
juda kichik, sariqligi kam bo‘ladi. Tuxum hujayralari tuxumdonda 
yetiladi; u yerdan tuxum yo‘liga tushib, urug‘lanadi. Odatda sute-
mizuvchilar embrioni xaltaga o‘xshash  maxsus organ – bachadon 
ichida rivoj 
lanadi. Urug‘langan tuxum hujayra tuxum yo‘lida rivoj-
lana boshlaydi. Embrion bachadonga 
tushgach, uning devoriga yopishib ola-
di. Tuban sutemizuvchilarning bacha-
doni bo‘lmaydi; ularning urug‘langan 
tuxumi tashqi muhitda rivojlanadi.
Rivojlanishi.
 Bachadonda rivoj-
lanayotgan embrion homila deyiladi. 
Homila  yo‘l dosh orqali bachadon 
devori bilan bog‘langan. Bachadon 
qon tomirlari kindik orqali yo‘l-
doshga keladigan qon tomirlariga 
zich tegib turadi (101-rasm). Oziq 
moddalar va kislorod yo‘ldosh or 
qali 
ona qonidan homila qoniga o‘tadi; 
moddalar  al mashinuvi ning  keraksiz 
mah 
sulotlari homila qo 
nidan ona 
qoniga chiqarib yuboriladi.
Homilaning ona qornida rivoj-
lanish davri homiladorlik deyiladi. 
Homi 
ladorlik bir necha haftadan bir 
yilgacha, ba’zan undan ham ko‘p 
roq 
davom etadi. Homiladorlik muddati va 
homila soni hayvonlar ning yashash tarziga bog‘liq. Daraxt lar kovagi, 
in va boshqa pana joylarda bolalaydigan hayvon larning homi 
ladorlik 
davri qisqa bo‘lib, ular o‘ndan ortiq ko‘zi yumuq bola tug‘adi. 
Ochiq joy 
larda bolalaydigan, harakatchan hayvonlarda homiladorlik 
davri uzoq davom etadi; ular yirik, ancha rivojlangan 1–2 ta bola 
tug‘adi; bolalari bir necha soatdan so‘ng onasi orqasidan ergasha-