Zokirjon saidboboyev

mulkisultoniy
(davlat yerlari), 
mulkixolis
(xususiy 
yerlar), 
vaqf
(diniy mahkamalarga qarashli yerlar) va 
qishloq
jamoalari egalik qiladigan yerlar
kabi asosiy turlari bo‘lib, ular 
iqto, suyurg‘ol, tanho
vay'og'/rko'rinishida bo‘lgan. Davlat oldidagi 
xizmatlari uchun haibiy-ma’muriy amaldorlarga va din arboblariga 
beriladigan bunday yerlarda yersiz dehqonlar ishlaganlar. Ular ham 
amaldorga ham davlatga soliq to‘laganlar. Shayboniylar davrida
131

---

chorvachilik va hunarmandchilik ancha rivojlangan bo‘lib, ular 
yetishtirgan mahsulot ichki va tashqi bozorlarda sotilgan. Hindiston, 
Eron, Rossiya kabi mamlakatlar bilan savdo-sotiq qilingan.
Ashtarxoniylar davrida tashqi savdo aloqalari rivojlandi. 
Xususan, Rossiyaning turli savdo shaharlari, (Astraxan, 
Orenburg, Sibirdagi shaharlar) Hindiston, Eron, Qoshg‘ar, 
Turkiya bilan savdo-sotiq olib borildi. Tashqi bozorga, asosan, 
turli qishloq xo‘jalik mahsulotlari chiqarilardi. Bu davrda 
paxta,
te riju n , turli matolarning
asosiy xaridori sifatida Rossiya katta 
aham iyatga ega b o ‘la boshladi. Rossiyaga, shuningdek, 
Hindistonda tayyorlanadigan mahsulotlarni olib borishda ham 
0 ‘rta Osiyolik savdogarlar muhim rol o ‘ynar edilar. Rossiyadan 
0 ‘rta Osiyoga olib kelinadigan mahsulotlarga talab ancha kattaligi 
bois, Buxorolik savdogarlar bu yerda ko‘pgina imtiyozlarga ega 
edilar. Manbalarda ta’kidlanishicha, Buxoro savdogarlarining 
Sibir shaharlarida doimiy faoliyat ko‘rsatuvchi o‘z savdo rastalari 
bo'lib, ular bu shaharlarda nafaqat savdogar, balki bilimdon va 
o‘qimishli kishi sifatida.ham katta mavqega ega bo'lishgan.
Buxoro xonligi bilan Xiva xonligi o‘rtasida garchi o‘zaro nizolar 
bo‘lib turganligiga qaramasdan, ikki o'rtadagi iqtisodiy savdo 
aloqalari to‘xtab qolmaganligini ham aytib o'tish lozim.