Áziz oqıwshılar! Sizler informatika páni, informaciya hám infor

belgi
hám 
belgiler
sistemasın
keń qolla-
nıp atır. Mısalı: adamlar bir-biri menen sóylesiw ham de pikirin 
táriyiplew ushın qollanatuǵın 
til sisteması
, esap-kitap jumısların 
orınlaw ushın 
sanaq sisteması
, háreketleniwdi tártipli basqarıw 
ushın 
jol háreketi belgileri sisteması
hám basqalar. Demek, adamzat 
informaciyanı qayta islew ushın onıń kórinisin ózgertiw menen 
burınnan shuǵıllanıp kelgen.
Kodlaw
— informaciyalar ústinde ámeller orınlaw qolaylı 
bolıwı ushın anıq bir qaǵıydalar tiykarında basqa kóriniske 
ótkeriw bolıp tabıladı.
Informaciyalardı kodlaw procesinde hárbir belgige bir 
kod,
yaǵnıy belgi yaki belgiler izbe-izligi sáykes qoyıladı. Kodlanǵan 
informaciyalar dáslepki kórinisine ótkeriw 
dekodlaw
dep ataladı.
Kodlawda belgige sáykes qoyılǵan kodtıń uzınlıǵı hár 
qıylı bolsa, 
tegis emes kodlaw
usılı, belgige sáykes qoyılǵan 
kod uzınlıǵı bir qıylı bolsa, 
tegis kodlaw
usılı delinedi.
Informaciyalardı kodlaw adamzat tárepinen tek ámeller orınlaw 
qolaylı bolıwı ushın emes, bálkim informaciyanı sır saqlaw ushın da 
qollanılǵan. Kodlawdıń bul kórinisi 
shifrlaw
dep ataladı. Shifrlanǵan 
informaciyanı dáslepki kórinisine ótkeriw 
deshifrlaw
dep ataladı.
Áyyemde informaciyalardı kodlaw
Turmısta informaciyanı kodlawdıń birneshe túrleri bar. Birinshi 
kodlawdı qollanǵan insan Áyyemgi Greciya sárkardası Lisandro 
esaplanadı. Ol informaciyanı qupıya saqlaw, yaǵnıy kodlaw ushın 
belgili bir qalıńlıqtaǵı «Ssital» tayaq shasın oylap tapqan. Kodlawdıń 
bul usılı 
orın almastırıw usılı
dep ataladı.
«Ssital» tayaqshası
Tekst: «WATAN-ANA»
Kodlaw nátiyjesi: