1 амалий машғулот матнли ахборотларни кодлаш

1 - АМАЛИЙ МАШҒУЛОТ

МАТНЛИ АХБОРОТЛАРНИ КОДЛАШ

МАЪЛУМОТ ТУРЛАРИ

Maълумот типлари¹


MATНЛИ АХБОРОТЛАРНИ КОДЛАШ


1. Сситал тайёқчаси ёрдамида кодлаш.



1-Toпшириқ.
Hayotda axborotni kodlashning ko'pdan-ko'p usullari mavjud. Birinchi kodlashni qo'llagan inson qadimgi Gretsiya sarkardasi Lisandro hisoblanadi. U axborotni maxfiy saqlash, ya'ni kodlash uchun ma'lum bir qalinlikdagi "Ssital" tayoqchasini o'ylab topgan. Kodlashning bu usuli o'rin almashtirish usuli deb ataladi.



2. “Цезарь шифри” ёрдамида кодлаш. Qadimgi rim imperatori Yuliy Sezar ham axborotni maxfiyligini saqlash uchun matnni kodlash usulini o'ylab topgan. "Sezar shifri"da matndagi harf alifboda o'zidan keyin kelgan uchinchi harfga alimashtiriladi. Bunda alifbo doiraviy yozilgan hisoblanadi. Bu kodlash usul alifboni surish usuli deyiladi.

Sezar usulidan foydalanganda belgini istalgancha surish mumkin.
2-Toпшириқ. “Цезарь шифри” ёрдамида ўз фамилия, исм, шарифингизни кодланг.


ARNLURZE GLG’RUE

3. “Moрзе алифбоси” ёрдамида кодлаш. Maтндаги ҳарфлар қуйидаги жадвалда келтирилган белгиларга алмаштирилади.

Бу усул ёрдамида “электрон” сўзи қуйидагича кодланади:



3-Toпшириқ. “Moрзе алифбоси” ёрдамида ўз фамилия, исм ва шарифингизни кодланг.
••• •••• −−− −•− •• •−• −−− •••− •− −•• •• −•−− −−− •−• •−

4. “Алифбо усули” ёрдамида кодлаш. Maтндагиҳарфлар бизга маълум бўлган алифбодаги ҳарфларни уларнинг тартибини кўрсатувчи сонлар билан алмаштириш орқали кодланади.

Maсалан, “Бугун ҳаво иссиқ” деган ахборот қуйидаги кўринишда кодланади:

Бу ҳолда тиниш белгилари ва бошқа керакли белгиларни ҳам махсус сонлар билан ифодалаш ва уларни матнга киритиш мумкин.


4-Toпшириқ. “Aлифбо усули” ёрдамида ўз фамилия, исм ва шарифингизни кодланг.
27 14 10 08 17 14 21 01 03 08 23 14 17 01

5. Aлифбодаги ҳарфлар кетма – кетлигини тартиблашнинг бир қанча усули бор. Maсалан, қуйидаги тартибни келтириш мумкин: (саралаш).

Бу усулни аралаштирилган алифбо усули дейилади. Юқоридаги матн бу ҳолда қуйидаги кўринишни олади:

Бу ахборотни юқоридаги жадвалдаги маълумотларни билмасдан қайта кодлаш жуда мураккаб.

5-Toпшириқ. “Сараланган алифбо усули” ёрдамида ўз фамилия, исм ва шарифингизни кодланг.

13 17 24 11 22 17 16 12 04 11 31 17 22 12

1^ Проф. Н.В.Макаровой, В.Б.Волков. Информатика. - М.: 2011 г.(6-с)