Зиѐвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

алайҳи ва саллам рукуъни мукаммал адо этмайдиган, (қуш дон чўқиганидек) тез-тез сажда 
қиладиган кишини кўриб қолдилар. Кейин: “Бу (одам) мана шу ҳолида ўлса, Муҳаммад 
соллаллоҳу алайҳи ва саллам динидан бошқа (дин)да ўлади”, дедилар. Кетидан яна айтдилар: 
“Рукуъларини мукаммал адо этмайдиган, саждаларини пала-партиш қиладиган кимса қорни оч 
кишига ўхшайди. У бир-икки дона хурмо ейди. Аммо бу билан қорни тўймайди” (Табароний 
“Кабир”да ривоят қилган. Ривоят санади ҳасан). 
Очқаган одам бир-иккита хурмо егани билан нафси қонмайди. Айниқса, қорни роса таталаб 
кетган кишига бунча егулик урвоқ ҳам бўлмайди. Худди шунга ўхшаб намозда рукуъни, саждани 
тўкис қилмаса, ибодати комил саналмайди. 
Демак, намоз ҳусни мақбул бўлиши учун рукуъни, саждани мукаммал суратда амалга ошириш 
шарт экан. Чунки, кишининг намозга эътибори мана шундан билинади. Ихлосли мўмин банда 
Парвардигорига хушуъ билан эгилади, рукуъда белини тўғри тутади, қўрқув билан, умид билан сажда 
қилади. 
Хўп, шундай экан, бу борада бирон кўрсатма келганми? Қандай қилиб рукуъни, саждани тўкис 
адо этиш мумкин? Бу саволга қуйидаги ривоятдан жавоб оламиз. 
НАМОЗНИ МУКАММАЛ ЎҚИШ БОРАСИДА НАБАВИЙ КЎРСАТМА 
َةَرْػيَرُي ِبَِأ ْنَع
ُىْهَع ُللا َيِضَر
ىَلَع َ َّلَسَف ىَّلَصَف ٌلُجَر َلَخَدَف َدَِْسَمْلا َلَخَد َ َّلَسَس ِىْهَلَع ُىَّللا ىَّلَص ِىَّللا َؿوُسَر َّفَأ
َؿ َقَس َّدَرَػف َ َّلَسَس ِىْهَلَع ُىَّللا ىَّلَص ِّْبَِّهلا
: 
ْعِجْرا
ىَّلَص ِّْبَِّهلا ىَلَع َ َّلَسَف َء َج َُّثُ ىَّلَص َمَك يّْلَصُي َعَجَرَػف ّْلَصُت َْلَ َكَّنِإَف ّْلَصَف
َؿ َوَػف َ َّلَسَس ِىْهَلَع ُىَّللا
: 
َصَف ْع ِجْرا
َلََ ّْلَصُت َْلَ َكَّنِإَف ّْل
َؿ َوَػف ًَ
: 
َػف ُوَرْػهَغ ُنِسْحُأ َم ّْقَْلْ ِب َكَثَعَػب يِذَّلاَس
َؿ َوَػف ِنِْمّْلَع
: 
اَذِإ
59
Манба: Абулҳасан Муборакфурий, “Миръотул мафотиҳ шарҳу мишкотил масобиҳ”; Ободий, “Авнул маъбуд”. 

---

30 
َلَّصلا ََِإ َتْمُق
َّتََّح ْعَفْرا َُّثُ ًعِكاَر َّنِئَمْطَت َّتََّح ْعَكْرا َُّثُ ِفجْرُوْلا ْنِم َكَعَم َرَّسَهَػت َم ْأَرْػقا َُّثُ ْرّْػبَكَف ِة
ْدَُْسا َُّثُ ًمِئ َق َؿِدْعَػت 
َت َّتََّح ْعَفْرا َُّثُ اًدِج َس َّنِئَمْطَت َّتََّح
َج َّنِئَمْط
َلَص ِفِ َكِلَذ ْلَعْػفاَس ًسِل 
َمّْلُك َكِت
َر .
َس ُوا
ْلا
ُب َخ
ِر 
ُّي
.ِنَهُّسلا ُب َحْصَأَس ٌ ِلْسُمَس
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинишича, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва