Зиѐвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

“Мўмин банда намоз ўқиѐтганида Парвардигорига муножот қилади. Шундай экан, у олдига ҳам, 
ўнг тарафига ҳам тупурмасин, лекин чап томонига ѐки оѐқ остига (тупурса майли)” (Бухорий, 
Муслим, Аҳмад ривоят қилган). 
Намозда Аллоҳ таолога муножот этилади, У билан сирли суҳбат қилинади. Намоз Аллоҳ таоло 
томонидан бандага бутун дард-ҳасратларини тўкиб солиш, дилидаги тилакларини сўраш учун 
берилган қулай фурсатдир. 
Ривоят қилинишича, Бакр ибн Абдуллоҳ раҳматуллоҳи алайҳ шундай деди: 
– Эй одам фарзанди! Раббинг ҳузурига изнсиз кириб, таржимонсиз гаплашишни хоҳлайсанми? 
– Қандай қилиб? – деб сўралди. 
– Таҳоратни мукаммал қиласан, меҳробингга кирасан. Мана, сен Парвардигоринг ҳузурига 
изнсиз кирдинг. Энди У Зотга таржимонсиз сўзлайвер
193
. 
Абу Имрон Жавний раҳматуллоҳи алайҳ айтади: “Аллоҳ азза ва жалла Мусо алайҳиссаломга 
ваҳий қилиб: “Агар Менинг қаршимда турсанг ўта хокисор бандадек тур, нафсингни маломат қил. 
Чунки у маломатга лойиқдир, Менга қўрқувчи қалб, ростгўй тил билан муножот эт”, деди
194
”. 
Киши ўзига ўхшаган одам қабулига кирмоқчи бўлса, у билан учрашувга қанча тайѐргарлик 
қилади, унга заррача беодоблик қилмасликка уринади. Шундай экан, оламлар Парвардигори ҳузурида 
турганида, инсонни йўқдан бор қилган, унга ризқ берадиган, ишларини тадбир этиб турувчи Зотга 
муножот қилганида ўзини бундан-да кўпроқ ўнглаши, Кимнинг ҳузурига кираѐтганини, Ким билан 
ѐлғиз қолишини доим ѐдида тутиши лозим. 
Ҳадис давомида намозда турган ҳолида олдига, ўнг тарафига тупуришдан қайтарилмоқда, жуда 
зарурат туғилса, чап тарафга ѐки оѐқ остига туплаш мумкинлиги айтилмоқда. Чунки намозхон 
рўпарасига қараб тупурса, Холиқига қараб тупурган, ўнг томонига тупурса, пок нарсалар учун 
хосланган томонга тупурган бўлади. Ноилож қолганда чап томонга ѐки оѐқ остига тупурса майли. Нега 
десангиз, бундай нарсалар учун чап тараф ажратилган. 
193
Манба: “Ҳилол” тақвимининг 2004-йилги 6-сони. 
194
Абу Нуайм “Ҳилятул авлиѐ”да ривоят қилган. 

---

94 
Албатта, бу ўша даврга хос гап. У пайтларда ерда намоз ўқиларди, масжидларга, ҳатто 
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам масжидларига ҳам жойнамоз тўшалмаган эди. Ҳозирги 
вақтда масжидларга чиройли гиламлар, жойнамозлар тўшаб, ҳамма ѐқ чиннидек тоза қилиб қўйилади, 
деворлар ҳам турли безаклар билан зийнатланади. Бир сўз билан айтганда, бугунги кунда масжидга 
тупуриш тўғри келмайди. 
َع ْن
َأ
ِبِ
ُي َ
ر ْػي َر َة
ُىْهَع ُللا َيِضَر
َق
َؿ 
َص :
َّل
ِب ى
َه
َر
ُس
ُؿو
ِللا
َص َّل
ُللا ى
َع َل
ْه ِى 
َس َس
َّل َ 
ُّظلا
ْم َر
َػف َل
َّم
َس
َّل َ 
َن
َد 
َر ى
ُج
ًل 
َك
َف 
ِفِ
ِخج 
ِر 
ُّصلا
ُف
ِؼو
َػف
َو
َؿ 
: 
َي
ُف
َل
ُف 
َأ
َل 
َػت َّت ِو
َللا ي
َأ
َل 
َػت ْه
ُظ
ُر
َك ْه
َف
ُت
َص ّْل
ِإ ي
َّف
َأ
َح َ
د
ُك
ْ
ِإ َذ
َق ا
َـ
ُي َص
ّْل
ِإ ي
ََّنَّ
َػي
ُو
ُـو
ُػي َه
ِج 
َر ي
َّب ُى 
َػف ْل َػه
ْه ُظ
ْر
َك ْه
َف
ُػي َه
ِج 
ِىه
ِإ َّن
ُك
ْ َػت
َر ْس
َف 
ِإ
ّْنِ
َل 
َأ َر
ُكا
ْ ِإ
ّْنِ
َس 
ِللا
َل َر
ِم ى
ْن 
َخ ْل
ِف
َظ
ْم ِر
َك ي
َم
َأ َر
ِم ى
ْن 
َػب ِْي
َي َد
َّي
َر .
َس ُوا
َْلْا
ِك 
ُ
ُنْباَس
َةَْيََزُخ
َس
َس َه
ُد ُو
َص
ِح
ٌحه
.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва