Зиёвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

“
(Эй Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам,)
сиздан 
(қиёмат)
соати ҳақида – у қачон содир 
бўлади, деб – сўрашади. Унинг зикрини сиз қаердан билардингиз? Унинг тугаши 
(яъни, илми)
 
Парвардигорингизга 
(тегишли)
дир” 
(“Нозиот” сураси, 42-44-оятлар). 
Мушриклар истеҳзо билан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан қиёмат қачон қоим 
бўлишини сўрашарди. У зот мушриклар ҳидоятга келишидан умид қилиб саволларига жавоб беришни 
истардилар. Лекин Аллоҳ таоло Ўз Расулини бундан қайтарди, қиёмат қачон бўлиши фақат Аллоҳга хос 
илмлигини билдирди. Зеро, пайғамбар зиммасига юклатилган вазифа Парвардигор рисолатини 
етказишдан иборат. 
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинишича, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қиёмат 
ҳақида сўрардилар. “Унинг зикрини сиз қаердан билардингиз? Унинг тугаши (яъни, илми) 

---

97 
Парвардигорингизга (тегишли)дир” ояти нозил бўлгандан кейин бу ҳақида бошқа сўрамадилар (Ҳоким, 
Ибн Жарир, Баззор ривояти. Ривоят санади саҳиҳ). 
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: “Ер 
юзида “Аллоҳ”, “Аллоҳ” дейилмай қолгунига қадар қиёмат қоим бўлмайди” (Муслим ривояти). 
Яна бир ҳадисда шундай дейилган: “Ер юзида “Лаа илааҳа иллаллоҳ” айтилмай қолгунига қадар 
қиёмат қоим бўлмайди” (Аҳмад саҳиҳ санад билан ривоят қилган). 
Аллоҳ таоло бизни ҳам, зурриётларимизни ҳам қиёматни кўришдан сақласин! Чунки қиёмат 
Аллоҳнинг ғазабига учраган кимсалар устига келади. Улар орасида имон калимасини айтадиган тирик 
жон қолмайди... 
Инсон табиатида қиёмат қачон бўлишини билишга қизиқиш бор. Лекин, ожиз банда биринчи галда 
яқинда бошига тушиши муқаррар нарсага (яъни, ўлимга) тайёрлангани маъқул. У: “Қиёмат қоим қачон 
бўларкин?” деб бошини қотириб, вақтини беҳуда нарсаларга сарфлаш ўрнига солиҳ амалларини 
кўпайтирсин, гуноҳларидан тавба қилсин. Шунда ўзига яхши бўлади.