Ўзгалар мулкини талон-торож қилиш тушунчаси ва турлари

Субъектив томондан талон-торож ғараз мақсадларда тўғри қасд билан содир этилади.
Жиноятнинг субъекти ўз ҳаракатларини ноқонунийлигини англайди, ўзгалар мулкини текинга қўлга киритишни ҳоҳлайди ва истайди. Бу ҳолатда жиноят содир этган шахснинг талон-тарож қилинаётган мулкни эгаси ҳақидаги нотўғри тасаввури квалификацияга таъсир қилмайди.
Ғаразгўйлик талон-торож қилишнинг зарурий белгиси ҳисоб­ланиб, бу айбдорнинг ўзи учун ёки бошқа шахслар учун мод­дий манфаат ундиришга бўлган уруниши.
Бу ҳолатда беғаразгўйлик мақсадида масалан, ўзганинг мулкини келгусида қайтариб бериш мақсадида вақтинча фойдаланиш ёки фараз қилинган ҳуқуқлар доирасида ўзганинг мол-мулкини эгаллашга қаратилган ижтимоий хавфли қилмишлар ўғрилик ёки талончилик жинояти таркибини ташкил этмайди. Бундай ҳаракатлар иш ҳолатларига кўра ўзбошимчалик (ЖК 229-модда) ёки бошқа ЖКнинг Махсус қисм моддалари билан квалификация қилиниши мумкин.
Жиноятнинг субъекти ЖКнинг 17-моддасида белгиланган ёшга тўлган, ҳар қандай ақли расо шахс ҳисобланади. Жиноий жавобгарликка тортиш мумкин бўлган жиноят содир этишнинг ёши турли шаклдаги талон-тарож жиноятлари учун бир хил эмас.
2. БОСҚИНЧИЛИК
Босқинчиликнинг бевосита объекти ўзганинг мол-мулкини муҳофаза қилишни таъминловчи ижтимоий муносабатлар. Бевосита қўшимча объекти сифатида эса фуқароларнинг ҳаёти ёки соғлиғи хавфсизлигини таъминлашга қаратилган ижтимоий муносабатлар намоён бўлади.
Объектив томондан босқинчилик ўзганинг мол-мулкини талон-торож қилиш мақсадида шу мулкнинг эгалланишига қаршилик кўрсатган шахснинг ҳаёти ёки соғлиғи учун хавфли бўлган жисмоний зўрлик ишлатиш ёхуд шундай зўрлик ишлатиш билан қўрқитиб ҳужум қилишда ифодаланади.
Босқинчилик содир этишдаги ҳужум қонунга хилоф равишда
очиқдан-очиқ ёки яширин равишда тўсатдан жабрланувчининг шахсан ўзига, мулкдор-га, мол-мулкга қонуний равишда эгаллик қилувчи мулк эгасига, шунингдек, талон-торож қилишга қаршилик кўрсатаётган бошқа учинчи шахсларга қаратилган бўлиши унинг иродасига зўрлик ишлатиб ғайриқонуний таъсир кўрсатишда ифодаланади
Босқинчиликда ишлатиладиган зўрлик жисмоний ёки руҳий бўлиши мумкин. Одатда, босқинчиликда зўрлик ишлатиш ҳужум билан айни бир вақтда содир бўлади, аммо бевосита ҳужумдан кейин куч ишлатилиши ҳоллари ҳам учрайди. Ҳужумга бир шахс дучор этилиб, мол-мулкни эгаллашга тўсқинлик қилмоқчи бўлган бошқа шахсга нисбатан зўрлик ишлатилган ҳоллар ҳам учрайди.