ÓzbekstAn tAriYxÍ

Ekonomikàlıq turmıs

http://eduportal.uz

---

37

Beklersay  sayında  jaylasqan  áyyemgi  bóget  qaldıqları  ornında  úlken 

bóget  —  abdullaxan  bandi  qurıldı.  onıń  sarayların  bóget  tóbesinde 

turıp  ashıw  yaki  bekitiw  múmkin  edi.  abdullaxan  bandine  1  million 

200 mıń kub metr suw toplanǵan.  

abdullaxan  ii  kárwan  jolların  qayta  tiklew,  suw  saqlaǵıshlar 

(sardoba),  bazarlar,  kárwansaraylar  qurıw  hám  ońlaw  máselesine  de 

ayrıqsha  itibar  berdi.  Máselen,  1577-jılı  Buxarada  úlken,  ústi  bastırıwlı 

bazar — tim qurıldı. Bul qurılıs abdullaxan timi dep atalatuǵın boldı.

Zarafshan dáryasında qurılǵan kópir — suw bólistirgish

abdullaxan bandi

abdullaxan timi

http://eduportal.uz

---

38

Xanlıqta  tiykarǵı  salıq  suwǵarılatuǵın  jer-

den  alınatuǵın  xiraj  edi.  ol  dáramattıń 

30  %  nen  40  %  ke  shekem  quraytuǵın  edi.  Mámleketlik  mákemeleri, 

áskerler  hám  xan  shańaraǵı  qárejetlerin  qaplaw  ushın  tólenetuǵın 

salıq  ixrojot  dep  atalatuǵın  edi.  Xalıqtıń  mal-múlkinen  alınatuǵın 

salıq  —  zakat,  húkimdar  ushın  jıynalatuǵın  arnawlı  salıq  —  zobitana, 

áskeriy  salıq  —  madadi  láshker  dep  atalǵan.  Mámleket  aqshaǵa  mútáj 

bolǵanında ayrıqsha jaǵdaydaǵı salıqlar da engizilgen.

Xalıqqa  mámleket  aldında  ótewi  shárt  bolǵan  yasaq  dep  atalıwshı 

miynet  minnetlemesi  de  júkletilgen.  Bul  minnetleme  xalıqtı  kanallar, 

drenajlar  qazıwǵa,  jol  hám  kópirler  qurıwǵa,  ot-jem  tayarlawǵa  tartıwdı 

názerde tutqan. óz ara urıslar kóbeyip ketken jılları salıqlar birneshe jıl 

ushın  aldınnan  alınatuǵın  edi.  awır  jıllarda  xalıqqa  hátte  jizya  —  jan 

bası salıǵı salındı.

1.  Buxara  xanlıǵında  jer  iyeliginiń  qanday  túrleri  bolǵan  hám  olar 

qanday qáliplestirilgen?

2.  Múlki xolis qanday tártipte qáliplestirildi?

3.  suyurǵal jer iyeliginiń unamsız aqıbetleri haqqında aytıp beriń.

4.  shaybaniyxan  hám  abdullaxan  ii  ótkergen  aqsha  reformaların  bir-

biri menen salıstırıń hám juwmaqlarıńızdı bayan etiń.

5.  Buxara xanlıǵında awıl xojalıǵın rawajlandırıw ushın ámelge asırılǵan 

jumıslardı jazıń.

tómendegi sorawlarǵa juwap tawıp keliń:

1.  ózbekstan respublikasında aqsha reforması qashan ótkerildi?

2.  Burınǵı  zamanlarda  bolǵanınday  házirgi  kúnde  de  hámme  jer 

mámleket  múlki.  ózbekstanda  usı  múlkten  házirgi  kúnde  qanday 

formalarda paydalanılmaqta?