5.2.1-suwret. Kútilmegenshamalarni turli darajada korrelyatsiyalanish jaĝdaylari (1-8 suwretlar)
Shu menen birga korrelyatsion bogʼlanishlar chiziqli yamasa nochiziqli shaklda bolıwımúmkin (5.2.3 -suwret).
|
|
Korrelyatsion maydon
|
Regressiya funktsiyasi
|
5.2.2 –suwret.Korrelyatsion maydon va regressiya funktsiyasi
|
|
|
5.2.3 –suwret. Chiziqli va nochiziqli korrelyatsion maydon
|
§5.2. Kiriwshamalariniń kovaratsiya va korrelyatsiyasinińxarakteristikalari
Quyida kiriwshamalariniń korrelyatsiyasi menenbaylanıslıtiykariy tushunchalarni kórib chiqamiz.
Kovaratsiya – kútilmegen vektor ózgaruvchini Хkompleksibólistiriw zichligi menen ikkita kútilmegenX,va Xjshamanińxarakteristikaidir va tómendegi kórinishga ega
Bu jerde: - bu Xi va Xjkútilmegenshamalarnińkompleksibólistiriw zichligi.
Ikkita kiriwshamalari mustaqil yamasaózaro bogʼlańan, yaʼni bir-biriga baylanıslıyamasa korrelyatsiyalańan bolıwımúmkin. Anıqsızlıq kontseptsiyasida matematik emas, balki «mantiqiy» korreltsiya nazarda tutiladi. Korrelyatsiiyanińnátiyjeliligi qanchalik esapqa olinishi ólshew turiga, ólshewusılıni biliwlikka va kiriwshamalarinińózaro bogʼliklarini bahalawga baylanıslı. Ikkita kiriwshamalarini ólshewda bitta ólshew asbobinińózidan, fizik ólshew etalonidan foydalanilsa, bu shamalar órtasida jiddiy korrelyatsiya bolıwımúmkin.
Masalan, agar bir Хikiriwshamasıni bahalawushın zarur bólgan temperatura tuzatmasi biror termometr menen olinsa va Xjkiriwshamasıni bahalapsh ushın zarur bólgan temperatura tuzatmasi ham ósha termometrnińózi menenalınatĝınbolsa, ikkala kiriwshamalari jiddiy korrelyatsiyalanishi múmkin.
Umuman kiriwshamalari órtasidagi korrelyatsiyaga eʼtiborsizlik kiriwshamasıniń standart anıqsızlıĝınbahalawda qátelikka alıp keladi. Baʼzan model funktsiyasini tuwrıtańlawjolımenen korrelyatsiyani joqotish múmkin.
Ikki kútilmegenshamaórtasidagi bogʼlanish yamasa korrelyatsiyanińólchovi kovariatsiya boladı. Xi va Xj ikkita kútilmegenshamalarnińbahasii menenbaylanıslı bólgan kovaratsiya tómendegi hollarda nolga teńyamasa eʼtiborga olinmaydigan darajada kichik deb qarash múmkin:
a) ikala Xi va Xjkiriwshamalari bir biridan mustaqil, masalan, agar ular bir-biridan mustaqil eksperimentlarda turli waqıtlarda kuzatilgan yamasa ular bir-biridan mustaqil ótkazilgan tadqiqotlarniń natijaviy ólchami bolsa, yamasa:
b) Xi va Xjshamalardan biri konstanta deb qaraladigan bolsa, yamasa
v) ózimizniń bilimimiz va taxminimizga kóra Xi va Xjshamalar órtasida hech qanday korrelyatsiya joq .
Ikkita kiriwshamalari orasida belgili korrelyatsiya bolıwımúmkin, agar ularni aniqlashda:
• ayna bir ólshew asbobi;
• yamasa bitta etalonda kalibrlańan xar xil nusxadagi ólshewqurallar;
• belgili standart anıqsızlıqka ega bólgan maĝlıwmatnoma maĝlıwmatlari va basqalardan foydalanilsa.
Do'stlaringiz bilan baham: |