Ӛзбекстан Республикасы Жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги Әжинияз атындағы

SULTAN-WAYS TAWININ` PAYDALI QAZILMA BAYLIQLARI 
 
Djaqsımuratov K., Tajimuratov T., Amangeldiev A. 
Ájiniyaz atındag`ı Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutı 
 
Qaraqalpaqstan úlkesinde paleozoy hám mezazoy jınıslarınan ibarat erozion 
tektonikalıq tawlarıнa Sultan-Wvays 
 
tawı, Beltaw, Qusxanataw, Qubataw, 

---

252 
Jumırtaw, Qırantaw, Porlıtaw hám mayda taw tñbeshikleri jaylasqan. Sultan-Ways 
tawlı regionı tñmengi Ámuwdáryaniń iri taw-kan sanaatli rayoniniń qáliplesiwine 
hám úlkeniń ińdustrial ba
ǵ
darda rawajlaniwińa tiykar saladı.
1-súwret. Sultan Wáyis tawınan kórinis
Keyingi ilimiy mag`lıwmatlarg`a qarag`anda
, 
geologiyaliq 
izertlew 
natiyjesinde Sultan-Uvays tawında bir neshe tu`rli paydalı qazılmalar tabıldı, 
solardan titan-magnetitli temir rudasi, nikel, xromit, granit, mramor, sheveń 
háktas, tal`k, granat, kvarts, kñrkem taslar (yashma hám biryuza), rodonit, 
fosforit, gips, serpentiń hám bayliqlardiń kñlemli qorların aytsaq boladı.Temir alıw 
ushın–Xojakñldiń átirapinda, Sultan-Uvays tawda
ǵ
i Tebinbulaq titan-magnetitli 
ruda káni negizinde jergilikli shiyki zattan paydalan
ǵ
an halda zamanagñy hám 
dáwir talabına juwap beretug`ın polat quyıw kárxanasın salıw rejelestirilgen.[1]. 
Tebinbulaq káni petrologiyalıq, petroximiyalıq hám mineral-geoximiyalıq jaqtan 
ñzine tán qásiyeti menen Kashkanar hám Gusevogor (Rossiya) kánlerine júdá jaqın. 
Bunnan tısqarı dunit-piroksenit-gabbro massaları menen ulıwmalıq tárepleri bar. 
Bul tiptegi rudalar házirgi waqıtta awır sanaatta keń qollanıladı. Tebinbulaq ruda 
káni quramında 17-19% temir, 2% titan, 0,5% vanadiy elementleri anıqlan 
ǵ
an 
hám qorı 3,5 mlrd.tonna esaplandı.