Ӛзбекстан Республикасы Жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги Әжинияз атындағы

4-topar tıńlawshılarına tapsırma: 
Rodiy
, belgisi - Rh. 1803-jılda ashıl
ǵ
an, platina toparında
ǵ
ı metallar 
toparshasına kiretu
ǵ
Ín ximiyalıq element, lat. rhodium, ronok. rhodon – atirgúl 
demek; elementtiń duzları eritpesi sar
ǵ
ısh - qizil reńli boladı, dáwirlik sistemanıń 
VIII topar ximiyalıq elementi, tártip nomeri 45, atom massası 102,9055, t
suyıq
= 
1966
0
C, t
qayn
=3627
0
C, tı
ǵ
ızlı
ǵ
ı 12,44 g/cm
3
. Rodiy - gúmis sıyaqlı - aq zangori 
kubik kristall formada, qattı, qıyın suyıqlanıwshań metall; ximiyalıq jaqtan júdá 
aktiv emes. Tábiyatta platina hám basqa platina sıyaqlı metallar menen birge 
ushıraydı. Rodiy platinanıń shala ñnimlerinen alınadı. Kislotalarda derlik erimeydi, 
zer suwında da erimeydi. 
5-topar tıńlawshılarına tapsırma: 
Palladiy,
belgisi - Pd. 1803-jılda tabıl
ǵ
an hám 1802-jılda tabıl
ǵ
an kishi 
planeta Palladiy atı menen atal
ǵ
an. Platina toparında
ǵ
ı metallar
ǵ
a tiyisli 
ximiyalıq element, lat. Paladium, tártip nomeri 46, atom massası 106,4. Palladiy – 
gúmisreń - aq metall, jumsaq; tı
ǵ
ızlı
ǵ
ı 12,02 g/cm
3
, t
suyıq
=1554
0
C, t
qayn
=2877
0
C. 
Tábiyatta basqa platina toparında
ǵ
ı metallar menen birge ushıraydı. Negizinen, 
sulfidli mıs - nikel rudalarınan platina menen birgelikte qazıp alınadı [Parpiev: 456 
].
Paydalan
ǵ
an ádebiyatlar 
1. Rñzieva D., Usmonboeva M., Holikova Z. Interfaol metodlar: mohiyati va 
qñllanilishi. Metodik qñllanma. Toshkent. Nizomiy nomidagi TDPU nashriyoti. 
2013y. 

---

223 
2. Parpiev N.A., Rahimov H.R., Muftaxov A.G. Anorganik kimyoning nazariy 
asoslari. – Toshkent: «Ñzbekiston», 2000y. .