Ӛзбекстан Республикасы Жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги Әжинияз атындағы

Картошка тҥйнеклери фузариоз қурғақ шириўи: 
Fuzarium oxusporum, 
F. sambucinum, F. culmorum, F. Solani 
ҳәм айрым басқа 
Fuzarium 
түрлери 
қозғатады. Картошка түйнеклери ӛсиў дәўиринде әдетте зыянланбайды, 
олардың кӛпшилиги ҳасылды геўлеп алыў, қаплаў, складқа тасыў ҳәм жайлаў 
ўақтында зыянланады. Қозғатыўшылар механик жарақатлар, суўық урған 

---

93 
жерлери, жәнликлер ҳәм басқа патоген замаррықлар зыянлаған тоқымалар 
арқалы түйнеклерге киреди ҳәм зыянлайды. Зыянланған түйнеклер үстинде 
алдын қайнаған суўда күйгенге уқсас, бираз батық дағлар пайда болады. Олар 
ӛсип, үлкенлеседи, күлрең қоңыр түс алады ҳәм астындағы тоқымаларға ҳәм 
түйнек ишине ӛтеди. Тоқымалар қурғап ширип, күлге уқсап қалади, түйнек 
ишинде бослықлар, геўиклер пайда болып, ол жерде, зыянлаған замаррық 
түри менен байланған ҳалда, ҳәр қыйлы реңли мицелий раўажланады. 
Түйнеклердиң шириген жерлери саў тоқымадан анық ажыралып турады, 
олардың үстинде концентрлик шеңберлер ҳәм мицелий раўажланады. 
Қозғатыўшыларының белгилери. 
Fusarium oxusporum 
замаррықтың 
белгилери ―помидордың фузариоз солыўы‖ бӛлиминен келтирилген.
Fuzarium sambukinium. 
Мицелий ақ, ақшыл сары, кӛк реңли. 
Макроконидиялар ҳаўа мицелийинде, пионнотларда, кемирек ҳалларда 
спородохийларда раўажланады. Уршық орақ формалы, ийилген, 6 кемирек 
ҳалларда 4 ҳам 5 клеткалы, кӛп болғанында реңи кӛк яки аш қоңыр, 4 
клеткалыларыниң ӛлшеми 16-45х3-6 мкм, 6 клеткалылары 25-60х3,5-6 мкм. 
Айырым қоңыр яки тоқ аспан кӛк түсли склероцийлер пайда етеди. 
Телеоморраси G
ibberella pulicaris. 
Fusarium culmorum. 
Мицелий ақ, ақшыл сары, сарғыш тоқ қызыл
реңли, тығыз. Макрокониялар спородохий ҳәм пионнотларда, кемирек 
ҳалларда ҳаўа мицелийинде раўажланады, уршық орақ, ийилген яки туўры, 
айырым дийерли цилиндр формалы, 4-6, кемирек ҳалларда 7-9 клеткалы, кӛп 
болғанында реңи, пушты, тоқ-сары, аш қоңыр яки қызғыш тоқ сары, 4 
клеткалылары 15-56х3,7-11,5 мкм, 6 клеткалылары 35-100х6-14 мкм. 
Хломидаспоралары интеркалялар (гифалар орталарында раўажланады).