Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi nawayí MÁmleketlik kanshilik instituti

Download 13,48 Mb. bet 20/125 Sana 17.01.2022 Hajmi 13,48 Mb. #380248

Bog'liq
OMK Ximiya-21j

Bu sahifa navigatsiya:

• Atom qurılısınıń planetar modeli

Tayansh sózler: kvant sanlar, atom, molekula, yadro, proton, elektron, neytron, energetic qabatlar, spin,orbitallar, atom dúzilisi,N. Bor postulotları, atom yadrosi quramı, radioktivlik, tábiyiy hám lasalma radiaktivlik

Atom yadrosı proton hám neytronlardan dúzilgen.1911-jılı ingiliz alımı Ernest Rezerford atom shar tárizli bólinbeydi degen pikirdi biykarladi hám atom dúzilisiniń planetar modelin usındı.

Atom qurılısınıń planetar modeli

• 
  Atomnıń orayında zaryadlanǵan yadro bar
  
• 
  Yadro atirapında zaryadlanǵan elektronlar háreketlenedi
  
• 
  Atom yadrosınıń zaryadı san jaǵınan elementtiń tártip sanına teń
  
• 
  Yadrodaǵı pratonlar sanı elektronlar sanına teń
  
• 
  1913-jılı ingliz ilimpazı D.Mozli atom yadrosı zaryadınıń elementtıń periodlıq sistemasındaǵı nomerine teń ekenligin anıqladı.
  
• 
  1932-jılı rus ilimpazı D.D.Ivanenko, E.N.Gapon,nemets ilimpazı B.Geyzenberg yadro dúzilisiniń proton-neytron teoriyasın jarattı.
  
• 
  1911- jılı ang.ilimpazı atomnıń ishinde oń zaryadlanǵan yadronıń bar ekenligin aniqladı.
  
• 
  Atom- zaryadlanǵan yadrodan hám onıń dógeregin aylanıp júriwshi teris zaryadlanǵan elektronnan turatuǵın elektro neytral bólekshe.
  

Barliq elementler atomları yadrolari proton ham neytronlar (ulıwma atı nuklonlar) dan ibarat. Protonnm massası 1,0073 m.a.b. ga ham zaryadi +1 ge teri. Neytronmri massasi 1,0087 m.a.b. ga, zaryadi 0 ge teri (bolekshe elektr neytral boladi).

Proton menen neytronmri massasın derlik birdey dewge boladı

Proton zaryadlı +1,massası 1ge teń.Neytron zaryadsız bolekshe,massası 1 teń.

Elektron zariyadsız bolekshe.Elektron protonnan 1840 ese kishi. Mısalı shıbınnıń qanatınıń massası é massasına qaraǵanda 5*10 22 ese artıq. Elektron atom massasınan bir neshe mıń ese kishi boladı, mısalı gúnji salip pisirilgen nanǵa uqsap,onda gúnji rolin é atqaradı.

1932-jili rus alimlari D. D. Ivanenko menen E. N. Gapon yadro drizilisiniri proton-neytron teoriyasm islep shiqti. Bul teoriya boymsha: vodorod atomimri yadrosman basqa barliq atomlardiri yadrolari Z protonlar menen (A— Z)neytronlardan turadı, bunda Z — elementtiri tartip nomeri, A — massa sam. Massa sam A atom yadrosmdagi protonlar Z menen neytronlardıń N ulıwma sanın korsetedi, yagniy,

Download 13,48 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: