|
Falastin
Sharqiy O'rta er dengizining ushbu avtonom viloyati ikki qo'shni bo'lmagan mintaqadan iborat: Isroil va Misr bilan chegaradosh va G'arbiy Iordaniya bilan faqat sharqdan aloqada bo'lgan va boshqa tomondan Isroil hududi bilan o'ralgan. Tabiiyki, Falastin bir necha sohalarga bo'lingan: O'rta er dengizi bo'yidagi unumdor pasttekislik va sharqda joylashgan tepalik. Mamlakatning juda sharqida dashtlar boshlanadi, asta-sekin Suriya cho'liga aylanadi.
1988 yilda ko'plab arab-Isroil harbiy mojarolari va Iordaniya va Misrning Falastin hududlarini talab qilishdan bosh tortgandan so'ng, Falastin milliy kengashi mustaqil davlat tashkil etilishini e'lon qildi. Avtonomiyaning birinchi prezidenti afsonaviy Yasser Arafat edi, vafotidan keyin, 2005 yilda bu lavozimga hali ham hokimiyatda bo'lgan Mahmud Abbos saylandi. Bugungi kunda G'azo sektorida hukmron partiya bu avtonomiyada saylov g'alabasi natijasida hokimiyatga kelgan Hamas. G'arbiy sohilda Falastin milliy ma'muriyati barcha jamoat ishlarini boshqaradi.
Falastin va Isroil o'rtasidagi munosabatlar o'ta keskin vaziyatda va doimiy ravishda qurolli qarama-qarshilikka aylanib bormoqda. Falastin davlatining chegaralari deyarli har tomondan Isroil qurolli kuchlari tomonidan nazorat qilinadi.
Arab tilining adabiy shakli (LAYA) barcha arab davlatlarining rasmiy tili, BMTning rasmiy va ishlaydigan tillaridan biridir. Malta lahjasi arab tilida LAYAdan farqli ravishda adabiy va yozma shaklga ega bo'lib, mustaqil til deb hisoblanadigan yagona arab lahjasi hisoblanadi; Maltada u davlat maqomiga ega. Hozirgi kunda arab tilida so'zlashadigan aholining umumiy soni, turli manbalarga ko'ra 190 dan 250 milliongacha.
Arab tilidagi birinchi yozma yodgorlik Qur'on bo'lib, 7-asr o'rtalarida qayd etilgan. AD Qur'on matnining muqaddas tabiati uning barcha til xususiyatlarining bugungi kunga qadar sezilarli o'zgarishsiz saqlanishini belgilab qo'ydi. 8–9 asrlarda. AD og'zaki qabilaviy she'riyat yodgorliklari yozilgan. 8-10-asrlardagi tilning adabiy shakli. AD jamiyatning ilmiy va o'qimishli doiralarida yozma ishlarni takomillashtirish. Arab jamiyatining birlashishi, musulmon jamoasining shakllanishi, Islomning yoyilishi, davlat, ma'muriyat va armiyaning shakllanishi munosabati bilan Koyne tipidagi so'zlashuv arab tili paydo bo'ldi. Biroq, asrlar davomida tilning so'zlashuv shakli asta-sekin hududiy xususiyatlarga ega bo'lib, ko'plab turli lahjalarga bo'linadi.
Hozirda arab lahjalari ikki asosiy parametr bo'yicha tasniflanadi - ijtimoiy va hududiy. Ijtimoiy xususiyatlariga ko'ra ular ko'chmanchi va ko'chmanchi, ikkinchisi esa o'z navbatida shahar va qishloqqa bo'lingan. Dialektlarning ijtimoiy bo'linishi geografik bo'linish bilan belgilanadi. Geografik jihatdan zamonaviy arab lahjalari ikkita katta guruhga bo'lingan: sharqiy (Mashrik) to'rtta kichik guruhdan iborat - Mesopotamiya, Arabiston, Markaziy arab va Misr-Sudan va g'arbiy (Magreb yoki Shimoliy Afrika). O'rta Osiyoning "orol" arab lahjalari ham sharq guruhiga kiradi.
Og'zaki so'zlashuv shakli (PARADISE) har bir holatda mahalliy lahjada taqdim etilgan bo'lib, har qanday darajadagi kundalik aloqa sohalariga xizmat qiladi: oila, ishlab chiqarish, savdo, maishiy va ko'chada; u uzoq vaqtdan beri folklorda ishlatilgan (masalan, Misrda 14-16-asrlarda yozilgan 1001 kecha ertaklaridagi matnlar shahar tipidagi og'zaki nutq belgilari bilan ajralib turadi).
Xuddi shunday munosabatlar bir necha asrlar davomida Rossiyada cherkov slavyanlari va ruslari o'rtasida mavjud bo'lib, dunyoning boshqa bir qator mintaqalarida ham mavjud.
Arab tilining madaniy va tarixiy ta'sirini Osiyo va Afrikaning ko'plab tillarida kuzatish mumkin. Bunga Islomning yoyilishi, shuningdek, ijtimoiy, ilmiy va madaniy hayotning ko'plab sohalari uchun rivojlangan umumiy va maxsus atamalar tizimiga ega bo'lgan LAA ning yuqori madaniy maqomi yordam berdi.
Arab tilidagi so'zlarning aksariyati rus tilida ham mavjud bo'lib, ularda, qoida tariqasida, vositachi tillar orqali amalga oshirilgan: Lotin, G'arbiy Evropa, Fors, Turk. Jin, jihod, vaziyer, kadmiy va boshqalar kabi ekzotika bilan bir qatorda, ba'zi yulduzlar va burjlar nomlari (Aldebaran, Altaar arabchadan. 'Al \u003d Dabaran', al \u003d Tair), bir qator ilmiy atamalar (algebra, alkogol - ispan orqali, nol soni - evropa, arab tilidan - "nol"; algoritm - matematik al-Xorazmiy nomining lotinlashtirilgan shaklidan).
O'z navbatida, arab tilining dastlabki yodgorliklari qo'shni Janubiy Arabistonning semit tillari, Suriya va Mesopotamiyaning aramey tillari, O'rta Fors, Yunon va Lotin tillaridan madaniy boyliklar ko'payib ketganligidan dalolat beradi. Keyinchalik fors va turk tillaridan qarzlar paydo bo'ladi. Zamonaviy davr G'arbiy Evropa texnik atamalarining arab lug'atiga faol kirib borishi, yangi xalqaro ilmiy-texnik atamalar, standart iboralarni izlovchi qog'oz va ommaviy aloqa tezligi bilan ajralib turadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
