zbekiston respublikasioliy va rta maxsus ta'lim vazirligi

Tayyorgarlik davrida futbolchilarning 
( m )
 harakat faoiligi ko’rsatkich!ari
17-jadval
№
Tekshiruv davrlari
Yanvar-mart
S
ty
u
d
en
t 
t-mez
on
i
Farq
X
X%
ДП
V (%)
X
X%
ДП
V(%)
Stat.ko’rsatkich 
Harakatlanish tavsifi
1
Yurish va oxista yugurish 
(t-2,7 -  3,0 
m/s)
3694
53
609,4
16,50
3852
50,4
609,3
15,8
2,1
P<0,05
ish-li
2
0 ’rta tezlikda yugurish 
(t-6 -  7 
m/s)
2639
37,9
508,8
19,3
3063
40,0
617,5
20,1
2,5
P<0,05
ish-li
3
Maksimal  tezlikda yugu-rish  (t- 
8 
m/s
 va yuqori)
632
9,1
54,17
8,6
736
9,6
41,9
5,7
2,4
P<0,05
ish-li
4
Harakatlanishning 
umumiy 
hajmi
6965
100
1098,3
15,7
7653
100
1220,
0
15,9
3,7
P<0,01
ish-li
Eslatma: t
 -  
harakatlanish tezligi, m/s
264

---

Bob bo’yicha amaliy tavsiyalar
1.  Malakali  futbolchilaming  mashg’ulot  yuklamalarini  nazorat 
qilish  va  rejalashtirishda  axborotlashgan  ko’rsatkichlami:  yuklama 
kattaligi  va  hajmi;  mashg’ulot  mashqlarini  maxsuslashganligi  va 
murakkablik  koeffitsienti;  yo’na-lishli  mashg’ulot  vositalarini  qoMlash 
maqsadga muvofiq.
2.  Tayyorgarlik davrini, davomiyligi rejalashtirilgan har bir bosqich 
vazifalarini  yechishga  imkon  bemvchi  bosqichlarga  ajratish  zarur. 
Davomiylikni eng qulay variantlari quyidagilar:  asosiyga jalb qiluvchi -
2  hafta;  bazaviy  umumtayyorgarlik  bosqichi  -  4  hafta;  bazaviy  maxsus 
tayyorgarlik -  4 hafta; musobaqa oldi -  2 hafta.
3.  Tayyorgarlik  davrida  mashg’ulot  jarayoni  samaradorligini 
oshirish 
maqsadida 
quyidagilarga 
ahamiyat 
berish 
lozim: 
maxsuslashtirilgan 
murakkab 
koordinatsiya 
mashqlari 
hajmini 
to’lqinsimon  oshirish;  turli  yo’nalishdagi  mashqlami  tayyorgarlikning 
har  bir  bosqichlari  uchun  qulay  nisbatini  aniqlash.  Futbolchilaming 
tayyorgarlik  tizilmasida  eng  samaralisi,  anaerob-alaktat  va  anaerob- 
glikolitik yo’nalishli yuklamalar hisoblanadi.
4.  Har  bir  tayyorgarlik  davri  yakunida,  vositalar  samaradorligi  va 
ulaming  umumiy  va  maxsus  jismoniy  tayyorgarlik  darajasini  aks 
ettimvchi  testlar  majmuasi  bo’yicha  qulay  nisbatini  aniqlash  bo’yicha 
test o’tkazish maqsadga muvofiq.
5. Anaerob imkoniyatlami takomillashtirish uchun mashqlarni 3 dan 
30  daqiqagacha  va  undan  ko’p  bajarish  maqsadga  muvofiq.  Bajarish 
intensivligi mo’tadildan kattagacha. YuQCh 150 zar/daq dan oshmaydi.
Anaerob-alaktat  yo’nalishli  mashqlar  davomiyligi  6  s  gacha, 
bajarish  tempi  maksimal,  tanaffuslar  orasidagi  dam  olish  vaqti  1-2 
daqiqa,  seriyalar  orasida  esa  3-5  daqiqa.  Bir  seriyada  6-7  takrorlanish, 
seriyalar 5-7 ta boMishi mumkin.
Anaerob-glikolitik  yo’nalishli  mashqlar  davomiyligi  30  s  dan  3 
daqiqa-gacha,  submaksimal  tempda  bajariladi,  dam  olish  vaqti  3-10 
daqiqa, takror-lanishlar soni 3-5 daqiqa.
Aerob-anaerob  (aralash)  yo’nalishdagi  mashqlami  2  dan  3 
daqiqagacha  o’zgamvchan  intensivlikda  bajarish  maqsadga  muvofiq. 
Bunday maqsad uchun o’ziga xos tavsifdagi mashqlar samarali. YuQCh 
130 dan 200 zar/daq gacha tebranadi.
265

---