Ўзбекистон Республикасининг «Ҳуқуқбузарликлар профилактикаси тўғрисида»

Ҳуқуқбузарликлар профилактикасида ҳуқуқбузарликларнинг содир этилиши сабабларини ва уларга имкон бераётган шарт-шароитларни аниқлаш ва бартараф этиш, маъмурий ҳуқуқбузарликлар содир этиш сабаблари ва уларга олиб келган шарт-шароитларни аниқлаб, уларни бартараф қилиш чоралари маъмурий ҳуқуқбузарликларни кўриб чиқиш ваколатига эга бўлган субъектлар томонидан амалдаги Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 313-моддасида белгиланган тартибда кўрилишида ҳамда амалдаги Жиноят-процессуал кодекснинг «Жиноятларнинг олдини олиш чоралари» деб номланган олтинчи бўлимида белгиланган тартиб асосида жиноий ҳуқуқбузарликларнинг содир этилиши сабаблари ва уларга олиб келган шарт-шароитларни аниқлаб, уларни бартараф қилиш чоралари суриштирувчи, терговчи, прокурор ва суд томонидан амалга оширилишида намоён бўлади.
Ҳар иккала ҳолатда ҳам аниқланган ҳуқуқбузарликларни содир этиш сабаблари ва уларга олиб келган шарт-шароитларни бартараф этиш юзасидан корхона, муассаса, ташкилот ёки фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органларига тақдимнома киритилади. Тақдимнома келиб тушган кундан бошлаб бир ой ичида уни киритган органга (мансабдор шахсга) кўрилган чоралар ҳақида маълум қилиниши шарт. Акс ҳолда тақдимнома талаблари бажарилмаган деб топилиб, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 196-моддасида назарда тутилган маъмурий ҳуқуқбузарлик таркиби келиб чиқади.
Мазкур жавобгарлик қуйидаги ҳолатларда келиб чиқиши мумкин ҳисобланади:
– тақдимнома ёки хусусий ажрим талабларини бўйича зарурий чораларни кўрмаслик ва кўрилган чораларнинг натижалари тўғрисида кечи билан бир ойлик муддат ичида тегишинча тақдимнома киритган орган (мансабдор шахсга)ни хабардор қилмаслик;
– тақдимнома ёки хусусий ажрим талаблари виждонан бажармаслик, яъни кўрилган чораларнинг натижалари тўғрисида тегишинча суриштирувчи, терговчи, прокурор ёки суд хабардор қилинган бўлса-да, амалда ҳеч қандай чора кўрилмаганлик ёки масалага юзакилик билан ёндашганлик.
Ҳуқуқбузарликлар умумий, махсус, якка тартибдаги ва виктимологик профилактикасининг ҳуқуқий, ижтимоий, ташкилий ва бошқа чора-тадбирлари мазмуни бўйича алоҳида-алоҳида гуруҳни ташкил этади.