Œзбекистон республикаси

56-
расм. Зилзила эпицентрини аниқлаш
.
 
Юқорида келтирилган усулда, сейсмологлар эпицентрдан юзлаб ва ҳатто 
минглаган километр масофадан туриб бир неча минут ичида эпицентрни аниқлаб 
берадилар.
§2. 1. 9
Сейсмик таъсир интенсивлигининг чуқурлик
бўйича ўзгариши. 
 
Илмий тадқиқот натижалари ер сиртидан чуқурлик масофаси
ортгани сари сейсмик таъсир интенсивлигининг камайишини кўрсатди. Турли 
сейсмик тўлқинлар таъсиридан вужудга келувчи тебраниш амплитудаларининг
чуқурлик ортиши билан ўзгариш қонунияти турлича бўлади. Ер қаъридан
сиртга ҳажмий тўлқинларнинг урилишидан сиртдан тўлқинларнинг қайтиш
жараёни натижасида сирт грунт зарралари тебранма ҳаракатида иккиланган
амплитудалар қайд қилинади. Бинобарин, ярим тўлқин қийматига тенг бўлган 
чуқурликда тебраниш амплитудаси икки марта камаяди. 
Олдинги параграфларда айтилганидек грунтда Рэлей –сирт 
тўлқинлари тарқалганда муҳит зарралари вертикал текисликда соат
йўналишига қарши йўналишида эллипс траекторияси бўйлаб ҳаракатда
бўлади. 

---

97 
Тўлқин бир жинсли муҳитда тарқалганда Рэлей сирт тўлқини кўчиш 
амплитудасининг грунт чуқурлиги (h)га боғлиқлиги қуйидаги қонуният
орқали ифодаланади:
(
)
(
)









−
−
−
−



−
=
ΖΟ
ΖΗ
;
2
exp
2
2
2
exp
2
1
2
2
λ
π
β
λ
π
β
nh
mh
A
A
 









−
−
−
−






−
=
)
2
exp(
2
2
)
2
exp(
1
2
1
2
2
λ
π
β
λ
π
β
nh
n
mh
m
A
A
zo
zh