Œзбекистон республикаси

112-
расм. Ер ости портлашларидан тарқалувчи 
 
сейсмик портлаш тўлқинлари.

---

223 
 
Бу ердан кўриниб турибдики, ер ости портлашларида энергия ажралиб 
чиқиши худди тектоник зилзилалардагидек ҳажмий, яъни кўндаланг S - 
тўлқинларни ва бўйлама Р-тўлқинларни ҳамда сирт тўлқинларини вужудга 
келтирар экан.
113-
расмда АҚШ, Аризона штатида амалга оширилган ядро портлашлари (а) 
ва тектоник (б) зилзила пайтидаги тебранишлар ёзувлари келтирилган. Бу ердан 
иккала ҳолда ҳам грунт тебраниш ёзувлари бири-бирига жуда яқин эканлигини 
оддий кўз билан ҳам кўриш мумкин.
Табиий тектоник зилзилалар ва ер ости портлашларидан грунтда атроф-
муҳитга бирдай сейсмик тўлқинлар тарқаладилар. Планетанинг барча сейсмик 
станцияларида қайд қилинган грунт тебранма ҳаракатини ифодаловчи 
ёзувларидан грунт ҳаракатининг сабабчисини билиш қийин эмас.
 
 
 
113-
расм. АҚШ, Аризона штатида амалга оширилган ядро портлашлари (а) ва 
тектоник (б) зилзила пайтидаги қайд қилинган ёзувлар. 
Кейинги вақтда ер ости портлашлари энергиясининг кескин ортгани ҳамда 
тинчлик мақсадидан бошқа мақсадларда амалга оширилаётган портлашлар 
сонининг кескин ортиб бораётгани грунт сейсмик тебранишлари ёзувларидан 
уларнинг сабабчисини аниқлаб олиш зарурияти туғилди. Ушбу жараённи содда 
ҳолда таҳлил қилишга ҳаракат қиламиз.
Хўш ушбу грунт сейсмик тебранишларининг қайд қилинган ёзувлар асосида 
тебраниш сабабчисини қандай ажратиш (аниқлаш) мумкин? Диққатимизни 114 - 
расмга қаратайлик. 

---

224 
114-
расм. Грунтдаги сейсмик тебранишлар сабабчиси ажратиб