Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги ўзбекистон республикаси

Қуйма яхлит темирбетондаги айрим нуқсонлар
Куйма яхлит темирбетон конструкциялар кейинги ўн йилликда қурилаётган иншоотларда йиғма темирбетонга нисбатан кўп ишлатилмоқда. Замонавий қолиплаш тизимлари иншоотда мураккаб шакллардаги буюм ва конструкцияларни яратишга имкон бермоқда. Аммо, қурилиш ишлаб чиқариши маданиятининг талаб даражасида эмаслиги, бу соҳада инновацион технологияларни ва улардан фойдалана олмаслик кўпгина нуқсонларга йўл қўйилмоқда. Ушбу камчиликларни куйидагича изоҳлаш мумкин:
-замонавий ускуна ва асбоблар билан жиҳозланган тажрибахоналар етарли эмаслиги;
-технологик лойиҳа чизмаларини мукаммал бажарилмаганлиги, меҳнат жараёнлари карталари, қурилиш жараёнлари бажарилишининг боскичма-боскич сифат назорати карталари талаб даражасида сифатли бажарилмаганлиги;
-ишчи ва иш бошкарувчиларни ихтисосликларга ўкитиш бўйича сифатли малакали мутахассисларни етишмаслиги;
-ҳар икки йилда ИТХ ни малака оширишдаги ўкув тизимини назорат қилишни сустлиги;
-ҳар бир қурилиш жараёнларини геодезик кузатилиши билан таъминловчи йирик геодезик бўлимини локайдлиги.
Куйма яхлит бетон конструкцияларни тайёрлашда қолип тўғри, мустаҳкам, бетон қоришма билан тўлғизилаётганда ва уни титратиб зичлашда мутлок бикр ва кимирламаслиги керак. Акс ҳолда, қотаётган бетонда кўзғолиш, силжиш ёки сурилиш бўлса, конструкцияда ҳосил бўладиган кўринмас нуксонлар уни яроксиз ҳолатга келтиради. Куйидаги 5.5-расмда бетон устунни тайёрлашда қолипни нотўғри ўрнатилиши ва иситиб қотириш режимини бузилиши натижасида ҳосил бўлган дарзни ҳамда ўлчамини ўзгартиришини кўриш мумкин.



5.5-расм. Электр иситиш режимига риоя қилинмаслик сабабли термик кучланишни кўтарилиши натижасида дарзлар хосил бўлиши.


Арматура каркаслари ва тўр таёқчаларини ўрнатиш
Арматура каркасларини қолип ичига ўрнатишдаги коидаларини лойиҳа ечимларидан чекинишларнинг окибати сабаблари куйидагилардир:
-арматура каркасларни халкасимон сим билан ўзаро бўш қилиб боғлаш;
-букиш ва ишончли қилиб боғлаш учун ҳалкасимон симнинг узунлиги етарли эмас;
-халкасимон симни таранг қилиб боғлаш;
-халкасимон кисгич оралиғи катта;
-каркасларда тўрли таёкчаларининг узунлиги бўйлаб улашда ишчи таёкчаларни таранг ҳолатдаги узунлиги етарлича эмас;
-бетон қоришмани қолипга кўйишда ҳимоя катламини таъминловчи махсус пластикни ўлчамлари бузилганлиги ва нотўғри боғланиши;
-махсус тўкима сим ўрнига оддий симларни ишлатиш;
-боғлаш учун махсус кискичлар ўрнига оддий сим илгаклардан фойдаланиш;
-арматурали каркасларни ўрнатилиши учун махсус траверс ва буюмни кўтарганда мувозанатликни таъминловчи мосламани йўклиги;
-қаватлараро плиталарига ўрнатилган арматура каркасни куйи ва юқори арматура тўрларни бир хил ўлчамда бўлишини таъминлайдиган махсус мослама (фиксатор) ўрнига оддий темир таёкча билан пайвандлаш;
-арматураларни пайвандлашда унинг маркасига мос келмайдиган электродларни ишлатилиши;
-пайвандлашда ишлатиладиган электродларни нам ҳолатда ишлатилиши;
-пайванд чокларининг сифатини пастлиги.
Афсус, айрим иш юритувчи инженерлар арматура каркасини зичлиги, янги таёкчалар орасидаги масофа бетон қоришмадаги йирик тўлдиргичнинг ўлчамидан 3-4 баробар катта бўлишлигини билмайдилар. Бундай арматура каркас орасига бир жинсли қоришмани кириши мумкин бўлмайди (5.6-расм).