Ўзбекистон республикаси транспорт вазирлиги тошкент давлат транспорт университети “автомобил йўллари муҳандислиги” факультети “автомобил йўлларидаги сунъий иншоотлар” кафедраси фан: КЎприклар, тоннеллар ва йўЛЎтказгичларни лойиҳалаш

Ҳисобий юкни аниқлаш учун меъёрий юк gn ишончлилик коэффициентига кўпайтирилади, яъни q=gnf ,
Конструкцияга таъсир этадиган юклар доимий ёки вақтинча (муваққат) бўлади. Конструкция ёки иншоотнинг бутун умри давомида унга таъсир этиб турадиган юк доимий юк дейилади.
Муваққат яъни вақтинча таъсир этадиган юклар уч турга бўлинади: узоқ муддат ва қисқи муддат таъсир этадиган ҳамда махсус юклар. Технологик жараёнларга боғлиқ бўлган таъсирлар узоқ муддатли муваққат юкларга киради. Маслан, элеваторга тўлдирилган дон йилнинг маълум муддати давомида конструкцияга босим кучи билан таъсир этади, шамол, қор сингари таъсирлар қисқа муддатли юкларга мисол бўла олади. Зилзила ва портлаш кучлари каби таъсирлар махсус юкларга киради.
Муваққат яъни вақтинча таъсир этадиган юклар уч турга бўлинади: узоқ муддат ва қисқи муддат таъсир этадиган ҳамда махсус юклар. Технологик жараёнларга боғлиқ бўлган таъсирлар узоқ муддатли муваққат юкларга киради. Маслан, элеваторга тўлдирилган дон йилнинг маълум муддати давомида конструкцияга босим кучи билан таъсир этади, шамол, қор сингари таъсирлар қисқа муддатли юкларга мисол бўла олади. Зилзила ва портлаш кучлари каби таъсирлар махсус юкларга киради.
Конструкцияга таъсир этадиган реал юкни аниқлаш учун юкларнинг қайси турларини қўшиш мумкинлигини билиш зарур. Бу муаммо қурилиш меъёрларида /7/ ҳал этилган, яъни қандай ҳолларда қандай юк ва таъсирлар қўшилиши мумкинлиги белгилаб қўйилган.
Биринчи гуруҳ бўйича асосий қўшимчаларга доимий, узоқ муддатли ва битта қисқа муддатли юклар киради. Қисқа муддатли юкларни ҳисобга киритишда қўшилмалар коэффициенти с=0,9 олинади. Юкларнинг махсус қўшилмалари доимий, узоқ муддатли, қисқа муддатли ва битта махсус юкдан ташкил топади. Бунда қисқа муддатли юклар с=0,8 коэффициентига кўпайтирилади, махсус юк эса тўлалигича олинади.
Назорат саволлари

• Қурилиш конструкциялари нима?
• Биноларнинг синфланиши (уй–жой, жамоа ва ишлаб чиқариш бинолари)?
• Биноларнинг асосий конструктив элементларини айтинг?
• Автомобиль йўлларида қандай сунъий иншоотлар қуридади?
• Уларга қўйиладиган талаблар?
• Конструкцияга таъсир этувчи юклар қандай синфланади?