Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

а
LС 
соатни ишлатиш керак; моделда фойда 
олиш ҳолати кўрилмайди, демак, бир соат учун тўланадиган иш хақи ушбу 
соат давомида ишчи ишлаб чиқарадиган маҳсулот миқдорининг тан нархига 
тенг бўлади, яъни 
Pc/
а
LС 
=
 
Wc.
 
Бир бўғдой бирлигини ишлаб чиқариш учун 
а
LW 
соатни ишлатиш 
керак, демак, ушбу соҳадаги бир соат давомида тўланадиган иш хақи Pw/
 
а
LW 
= Ww 
га тенг бўлади.
 

---

23 
Гилам ишлаб чиқаришда иш хақи юқорироқ бўлади, агар 
Pc/ Pw >
 а
LС
/ 
а
LW 
(1) бўлса, бўғдой ишлаб чиқаришда иш хақи юқорироқ бўлади, агар 
Pc/ 
Pw <
а
LС
/
а
LW 
(2). Барча ишчилар иш хақи юқори бўлган соҳада ишлашни 
хохлайди, шунинг учун агар биринчи ҳолат кузатилса иқтисодиёт гилам 
ишлаб чиқаришга ихтисослашади, ва иккинчи ҳолат кузатилса, бўғдой ишлаб 
чиқаришга ихтисослашади.
Гиламнинг нисбий нархи унинг ишлаб чиқариш ҳаражатларидан 
юқорироқ бўлса иқтисодиёт бутунлай ушбу маҳсулотни ишлаб чиқаришга 
ихтисослашади ва аксинча, агар бўғдойнинг нисбий нархи унинг алтернатив 
ҳаражатларидан пастроқ бўлса иқтисодиёт бутунлай бўғдой ишлаб 
чиқаришга ихтисослашади. 
Ташқи савдо муносабатлари ўрнатилмаган ҳолда иқтисодиёт иккала 
маҳсулотни ишлаб чиқаришга мажбур бўлади. Pc/ Pw =
а
LС
/
а
LW
 
бўлганида, 
яъни гиламнинг нисбий нархи унинг ишлаб чиқаришнинг алтернатив 
ҳаражатларига тенг бўлганида, иқтисодиёт иккала махсулотни ишлаб 
чиқаради.
Алтернатив ҳаражатлар бўғдой ва гилам бирлигига кетадиган меҳнат 
ҳаражатлари нисбатига тенг бўлгани сабабли оддий кийматнинг меҳнат 
назарияси асосида қуйидаги хулоса қилиш мумкин: ташқи савдо 
муносабатлари ўрнатилмаган ҳолда маҳсулотларнинг нисбий нархлари 
уларнинг бирликларини ишлаб чиқариш учун кетадиган нисбий меҳнат 
ҳаражатларига, яъни уларни ишлаб чиқаришнинг алтернатив ҳаражатларига 
тенг бўлади.