Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

1.3. НИСБИЙ АФЗАЛЛИК ВАЗИЯТИ 
 
1. Нисбий афзаллик вазияти
2. Кўп маҳсулотли моделда нисбий афзаллик 
1. Нисбий афзаллик вазияти 
А. Смит каби Д. Рикардо ҳам бозордаги таклифга катта аҳамият берган. 
Унинг фикрича, халқаро савдо асоси сифатида мамлакатлар ўртасида мавжуд 
бўлган ишлаб чиқариш ҳаражатларидаги фарқлар ѐтади. Ушбу фарқлар табиий 
ва вужудга келтирилган афзалликлардан келиб чиқадиган ишлаб чиқариш 
омиллари унумдорлигидаги фарқлар оқибатидир. Аммо А. Смитдан фарқли, Д. 
Рикардо нисбий афзалликларнинг аҳамиятига урғу берган.
Д. Рикардо ишлаб чиққан нисбий афзаллик тамойилига мувофиқ, бир 
мамлакат ўз савдо ҳамкорига нисбатан барча маҳсулотларни ишлаб чиқаришда 
мутлақ афзалликка эга бўлса ҳам, ўзаро манфаатли халқаро савдо учун асос 
қолади. Ёпиқ иқтисодиѐт шароитида мамлакатлар ўртасидаги нархлар 
нисбатида тафовутлар сақланиб қолар экан, ҳар бир мамлакат нисбий 
афзалликка эга бўлган маҳсулот топилади. Бошқача сўзлар билан айтганда, 
мамлакатларда савдо алоқалари ўрнатилишидан олдин нархлар нисбати фарқ 
қиладиган бўлса, ҳар бир мамлакатда шундай маҳсулот топиладики, бу 
маҳсулотни ишлаб чиқариш бошқа маҳсулотларни ишлаб чиқаришга нисбатан 
кўпроқ фойда келтиради. Мамлакат нисбий афзалликка эга бўлган маҳсулотини 
экспорт қилиш ва иккинчи мамлакат нисбий афзалликка эга бўлган маҳсулотни 
импорт қилиш орқали фойда олади ва ташқи савдода иштирок этган ҳар бир 
мамлакат халқи истеъмоли кўпаяди ва фаровонлиги ошади.
Фараз қилайлик, жаҳон хўжалиги икки мамлакат иқтисодиѐтдан иборат: 
Ватан ва Хориж. Ушбу иқтисодиѐтлар битта ишлаб чиқариш омилини – 
меҳнатни ишлатган ҳолда икки турли маҳсулот ишлаб чиқаради: кийим ва 
тахта. 

---

31 
a
LC
 
– бир бирлик кийим ишлаб чиқаришга сарфланадиган меҳнат 
ҳаражатлари;