´збекистон республикаси солиµни саµлаш вазирлиги

6.2. Taxliliy qism

Vaziyatli masalalar

“Sizga buyrak toshlari hosil bo’lishining kimyoviy sabablari” mavzusida referat yozib prezentatsiya tayorlasni topshirishsa ozingizning rejangizni ilmiy usul qoidalariga asoslanib qanday tuzgan bo’lar edingiz?
Javobi: Har bir talaba o’z rejasini taqdim etadi
Vaziyatli testlar:
1. U yoki bu elementlarning korxonalar havosida konsentratsiyasini o‘zgarishi kasb kasalliklariga olib keladi.
I. Kuyidagi ko‘rsatilganlardan qaysi biri kasb kasalligi ekanligini ko‘rsating:
A. flyuaroz
B. bo‘qoq
V. karies
G. antrakoz*
D. stronsiyli raxit
II. Kaysi bir element shu kasallikni sababchisi ekanligini ko‘rsating:
A. Si
B. C*
V. F
G. Cl
D. Ca
III. Bu element biogen elementlarning qaysi bir guruxiga kirishini ko‘rsating:
A. s
B. p*
V. d
G. f
D. g
2. Odam organizmida d-elementlar asosan metallokomplekslar tarkibiga kiradi.
I. Ulardan birini etishmovchiligi quyidagi kasallikga olib keladi:
A. silikoz
B. argiriya
V. antrakoz
G. anemiya*
D. flyuaroz
II. Shu elementni ko‘rsating.
A. Ca
B. Mn
V. Fe*
G. Cr
D. V
III. SHu elementga sifat reaktivini tanlang:
A. Na₂[Co(CNS)₄]
B. K₄[Fe(CN)₆]*
V. NH₄OH
D. Na₄HC₄O₄
G. NaCl


3. Elementlardan birini organizmga ortiqcha kelib tushishi «Vilson kasalligi» ga olib keladi.
I. Bu element:
A. Fe
B. Ni
C. Ca
D. Cu*
E. Ag
II. U biogen elementlarining quyidagi guruxiga kiradi:
A. s
B. p
C. d*
D. f
E. g
III. Shu elementning etishmovchiligida vujudga keladigan kasallik:
A. argiriya
B. gemofiliya
C. anemiya*
D. gipertoniya
E. gipotoniya
4. d- Elementlar turli xil kompleks birikmalar tarkibiga kiradi. Shu elementlardan biri qon almashinishida ishtirok etadigan muxim bir vitamin tarkibiga kiradi, uning izotoplaridan biri esa o‘smata kasalliklarini davolashda ishlatiladi.
I. Bu qaysi element?

1. 
   Au
   
2. 
   Ni
   
3. 
   Ca
   
4. 
   Co*
   
5. 
   Ag
   

II. U qaysi guruxga kiradi?

1. 
   s
   
2. 
   p
   
3. 
   d*
   
4. 
   f
   
5. 
   g
   

II. Shu elementning etishmovchiligi qaysi kasallikga olib keladi?

1. 
   argiriya
   
2. 
   gemofiliya
   
3. 
   havfli anemiya*
   
4. 
   gipertoniya
   
5. 
   gipotoniya
   

5. Bu p-element 3 xil allotropik ko‘rinishda bo‘ladi, shu elementning kislotasi tirik organizmning faoliyatida juda muhim bo‘lgan nuklein kislotalar DNK va RNK, shuningdek ADF va ATF lar tarkibiga kiradi.
A. Bu qaysi element?

1. 
   S
   
2. 
   N
   
3. 
   Cl
   
4. 
   P*
   
5. 
   S
   

B. U elementlarning qaysi guruxiga kiradi?

1. 
   s
   
2. 
   p*
   
3. 
   d
   
4. 
   f
   
5. 
   g
   

V. Uning organizmda uchraydigan o‘rni:

1. 
   suyak va tishda*
   
2. 
   o‘pkada
   
3. 
   qonni gemoglobinida
   
4. 
   fiziologik eritmada
   
5. 
   vitamin V₁₂ tarkibida