Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни

Спирал (кортий) аъзоси.
Ноғора парданинг чиғаноқ найи бўйлаб узунасига жойлашган. Чиғаноқ найи кўндаланг кесимда учбурчак шаклда кўринади, унинг атрофини вестибуляр (Рейснер) мембрана, қон томирли тасма ва базал пластинка ўраб туради.
Вестибуляр мембрана чиғаноқ найнинг вестибуломедиал деворини ҳосил қилиб, ингичка фибриллалардан иборат ва ташқи томондан эндотелий, ички томондан эса бир қаватли ясси эпителий билан қопланган.
Қон томирли тасма – чиғаноқ каналининг ташқи девори ҳисобланади ва эндолимфани ишлаб берадиган кўп қаторли эпителийдан (базал ясси ва баланд призматик ҳужайралардан) тузилган. Базал пластинка чиғаноқ каналининг пастки деворини ҳосил қилади. У чиғаноқ канали асосидан юқориги қараб зинапоя кўринишида марказий суяк атрофида кўтарилиб боради.
Базал пластинканинг асосини коллаген ва эластик толалар (торлар) ташкил этади. Пастки томондан ясси эпителий (эндотелий) билан қопланган, тепа қисми эса ташқи ва ички сенсоэпителиал , таянч ҳужайралардан иборат.
Таянч ҳужайралар бевосита базал пластинкада жойлашади ва устунсимон, фаланга (Дейтерс), Гензен, Клаудиус ва Бёттхер хужайраларидан тузилган. Устунсимон ҳужайралар бир-бири билан бурчак бўлиб жойлашади ва туннел ҳосил қилади. Ундан спирал ганглийнинг дендритлари ўтиб, сенсор ҳужайралар плазмолеммаси билан синапслар ҳосил қилади.
Ташқи (3-5 енма-ен) ва ички (1) фалангали Дейтерс ҳужайралари ўзининг юзасида, косасимон чуқурчасида сезувчи ҳужайраларни ушлаб туради. Уларнинг ташқарисида Гензен, Кладиус ва Бёттхер ҳужайралари жойлашади.
Ички сенсоэпителиал ҳужайралар кўзасимон шаклда бўлиб, ички фаланга ҳужайраларининг чуқурларида бир қатор бўлиб жойлашади. Уларнинг умумий миқдори 3500 тани ташкил қилади. Ташқи сенсоэпителиал ҳужайралар цилиндр шаклида, ташқи фаланга ҳужайраларининг чуқурларида 3-5 қатор бўлиб жойлашади. Уларнинг умумий миқдори 12-15000 та. Ташқи ва ички сезувчи ҳужайралар ўзининг юзасида кутикуляр пластинка бор бўлиб, у таянч ҳужайраларнинг плазмолемма ва тонофибриллаларидан ҳосил бўлган. Ундан V ҳарфи шаклида 60 тача микроворсинкалар (стереоцилийлар) ўтади ва қоплама мембрананинг ички юзасига тегиб туради. Сенсор ҳужайралар спирал ганглий сезувчи ҳужайралари дендритлари билан синаптик контактлар ҳосил қилади.