Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни

Таъм билиш аъзоси
Таъм билиш аъзосининг периферик қисми рецептор, таянч ва базал эиптелий ҳужайраларидан ташкил топган (таъм билиш пиёзчаси). Улар одам тилининг баргсимон, тарновсимон, замбуруғсимон сўрғичларини қоплаб турган кўп қаватли мугузланмайдиган эпителий ораларида жойлашган. Баъзида таъм билиш пиёзчалари лаб, ютқин, ҳалқум соҳаларида ҳам учраши мумкин.
Тараққиёти.
Тил сўрғичлари эпителийсидан, нерв охирлари иштирокида.
Тузилиши.
Таъм билиш пиёзчаси сўрғич эпителийсининг бутун қалинлигида учрайди ва эллипсоид шаклида бўлади. Атроф тўқимадан базал мембрана орқали ажралиб туради. Сўрғич бўшлиғи билан боғланадиган эркин юзасида таъм билиш тешиклари бўлиб, улар таъм билиш чуқурчасига боради.
Рецептор ҳужайраларда ядро базал қисмда жойлашган, ядро усти соҳасидаги цитоплазмада турли органеллалар учрайди. Плазмолемманинг апикал қисмини микроворсинка тутамлари ҳосил қилиб, уларнинг рецепторлари таъсуротлар билан боғланади. Ҳар бир рецептор ҳужайраларнинг базал плазмолеммасига юз, тил-халқум ва адашган нервларнинг дендритлари келади.
Таянч ҳужайралар эпителиосенсор ҳужайраларга ўхшайди. Уларнинг рецептор ҳужайралардан фарқи нерв охирлари билан синапслар ҳосил қилмайди.
Базал ҳужайралар майда, таъм билиш чуқурчасига етиб бормайди ва камбиал ҳужайралар ҳисобланади.
Регенерацияси: рецептор ва таянч ҳужайраларнинг алмашинуви ўртача 10 кунда базал ҳужайралар ҳисобига амалга ошади.
Статоакустик сенсор система.
Эшитув ва мувозанат аъзолари.
Ташқи, ўрта ва ички қулоқ товушли, гравитациали, тебранма таъсирларни, чизиқли ва бурчакли тезланишларни қабул қилади ва статоакустик системаниннг периферик қисмини ташкил этади.
Рецептор ҳужайралар сенсоэпителиал (иккиламчи сезув) ҳужайралар ҳисобланади ва цилиндрсимон ёки кўзасимон шаклда бўлади. Улар эшитув аъзосининг – спирал (кортив) аъзосида, элипссимон доғда, айлана қопчада ампуляр қирраларнинг яримайлана найларида учрайди.