Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълими вазирлиги

Контраст рентгенологик текшириш усуллари.
Бу усул билан барий шиллик каватни коплайди, газ эса контрастлаш учун шароит
яратади. Бунинг учун таркибида махсус газ аралашмаси бор таблеткалар ёки барий 

---

129
аралашмаси билан бирга хаво юборилади. Аъзолар перфорациясига шубха тугилганда барий 
юборилмайди. 
Ингичка ичакни текшириш. Ингичка ичакни текширишда эркин барийнинг утиши куздан 
кечирилади. Бунинг учун бемор куйидагича тайёрланади: ичакларда газ хосил килмайдиган 
пархез, барий силжишини тезлаштириш учун ич сурувчи дорилар кабул килиш. Хар 30 
дакикада ичаклар буйлаб барий силжишини кур ичаккача кузатилади. Бунда маълум 
жойларни рентген суратга тушириш мумкин. 
Йугон ичакни текшириш. Ирригоскопиядан олдин орка тешикни бармок билан текшириш 
лозим. Ректоромоноскопия ва биопсия текширишларидан сунг (72 соат утгач) ирригоскопия 
утказилгани маъкул. Ушбу муолажага тайёргарлик худди колоноскопияга тайёргарлик каби. 
Текширишдан 15-20 дакика олдин ичак сфинктери спазмини камайтириш учун мушак 
орасига 1-2 мл 2% ли папаверин гидрохлорид эритмаси юборилади. Барий кур ичакка 
етгунча хар 10-15 дакикада рентген суратлар туширилади. Сунгра йугон ичак деворларини 
орка томондан текшириш максадида ён проекциядан рентген суратга туширилади. Муолажа 
давомийлиги 20-30 дакика. 
 Компьютерли томография 
Курсатмалар: семизлик, ичакларда газ тупланиши сабабли техник жихатдан 
ултратовуш текшириш (УТТ) ни утказиш кийинлиги, ташхис тула аник булмаган холларда. 
Ошкозон ости безини текширишда ва ут йуллари тошини аниклашда компьютерли 
томография УТТ дан устун туради. Бсморлар худди УТТ дагидек тайёрланади. 
МУСТАКИЛ ИШ УЧУН МАВЗУ 
Шахсий гигиена қоидаларига амал қилиш саломатлик гаровидир 
  
Гигиена ҳар бир инсоннинг жисми, устбоши, (турар жойлари, ошхоналари, сув 
манбалари, ҳаммомлари, ҳожатхоналари) ва бошқаларни тоза сақлашга қаратилган 
тадбирлар мажмуидир. Гигиена қоидаларига доимий риоя қилиб бориш оилангизни турли 
касалликлардан ҳимоя қилишнинг энг яхши воситасидир. Гўдаклар ва катта ёшдаги 
кишиларнинг кўплаб касалликларга ва ёмон оқибатларга тушиб қолишларига турли касаллик 
микроблари билан зарарланган овқатни ейиш ва ифлос сувни истеъмол қилишлари туфайли 
дуч келадилар.
Гигиена қоидаларига риоя қилмаслик натижасида ич терлама, гепатит, вабо, қичима, 
гижжа ва бошқа юқумли касалликларга дучор бўлиш мумкин.
Шахсий гигиена қоидаларига риоя қилиш ва хонадонни доимо озода тутиш керак. 
Авваламбор ҳар бир инсонда шахсий гигиена кўникмалари шаклланган бўлиши лозим.
Шахсий гигиена қоидаларига нималар киради? Булар кўл тозалиги, оғиз бўшлиғи 
гигиенаси, соч гигиенаси, тери гигиенаси, хонадон гигиенасидир.
Қўллар қуйидаги ҳолатларда топ-тоза қилиб совунлаб ювилиши лозим: овқат пишириш 
олдидан, ҳайвонларга қаралгандан сўнг, ҳожатхонадан чиққандан сўнг, кўчадан уйга 
қайтгандан сўнг, овқатланишдан олдин, ҳар қандай юмушни бажаргандан сўнг. Ундан 
ташқари тирноқларни ҳар доим калта қилиб олиб юриш лозим. Юқорида келтирилган қўл 
гигиенасини фарзандларингизга ҳам ўргатиб боринг.
Оғиз бўшлиғи гигиенаси: тишни тоза тутиш, уни доимо турли хил паста, порошоклар 
билан тиш чўткаси ёрдамида 2 марта ювиб туриш, яъни эрталабки нонуштадан ва 
кечқурунги овқатланишдан сўнг, бу хилдаги парвариш тиш томирлари ва милкларнинг 
мустаҳкамлашнинг муҳим воситасидир. Ҳар бир овқатланишдан сўнг тишларингизни сув 
билан чайқаб тиш ораларида қолган овқат қолдиқларини, албатта йўқотинг. Агар шундай 
қилмасангиз, овқат қолдиқлари чириб, оғзингиздан бадбўй ҳид кела бошлайди. Агар сиз 
милк ва танглайингизни тозалигига жиддий эътибор бермасангиз, турли хил тиш, милк 
касалликларига учрайсиз!
Сочни ҳафтада бир марта ювиб туриш зарур. Сочингизни ҳолатига қараб, соч терисини 
қуруқ, ёғли, нормал бўлишига мослаб сочга ишлатиладиган шампунлардан фойдаланиш 

---

130
мақсадга мувофиқдир. Соч терисини озиқлантириш учун соч терисига кефир, қаймоқ суртиб 
30 дақиқадан сўнг ювиб ташланади. Бу сочларингизга жило бериб соч терисини 
озиқлантиради.
Барчага маълумки, бизни вужудимиз ўпка орқали нафас олишдан ташқари, тери орқали 
ҳам нафас олади. Шунинг учун терини тозалиги катта аҳамиятга эга. Тери тоза бўлиши учун 
имконият даражасида ҳар куни душ қабул қилиш лозим. Имкони булса, хафтада бир марта 
ҳаммомда чўмилиш керак. Бу теридаги ҳар хил бактерия, микробларни тозалашга ёрдам 
беради. Гигиена қоидаларига фарзандларингизни ёшлигидан ўргатиб боринг. Одатда бу 
оилада болаликдан бошланади. Киши умрининг ярмисидан кўпроқ қисмини ўз уйида 
ўтказади.