Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

Ташхислаш.
К асал л и к н и н г ти п и к кўри н и ш л ари н и таш хис­
л аш қи й и н ч и л и к тугдирм айди. Б и р о қ эксф ол и ати в хейлит лаб 
қи зи л ҳош иясида ж ойлаш ади ган б ош қа кўплаб касалликларга

---

222
Огиз бўш лит ш и.ииқ қавати ва лаб касалликлари
ўхш аш м умкин. Б ундай касалликларга а к ти н и к хейлит, қизил 
ю ги р и к н и н г э р о зи в -я р а л и ш акл и ҳамда “ гл ан дул яр х е й л и т” 
(W oodbum e, Philpott 1950й.) ном и б илан аталган а й н а н шу ха- 
сталикни к и р и ти ш и м и з м ум кин.
Э ксф оли ати в хей ли тн и н г экссудатли ш акли а к ти н и к х ей ­
л и т н и н г экссудатли ш а к л и д ан , М ан ган о т ти н и н г п р е к а н к р о з 
а б р ази в х е й л и ти д а н , о д д и й п у ф ак ч ад ан , қ и зи л ю ги р и к н и н г 
эр о зи в -я р а л и ш акл и д ан ва қи зи л ясси тем и р атки д ан қиёсий 
ф ар қ л а н а д и .
Э к с ф о л и а т и в х е й л и тн и н г экссудатл и ш а к л и д ан , а к т и н и к
х е й л и тн и н г экссу д атл и ш а к л и н и н г ф а р қ и ш у к и , л аб қ и зи л
ҳош ияси бутун ю засини ж ароҳат эгалл ай д и , везикулалар ўрн и - 
да ўткир ш иш ва эрози я ҳосил бўлади. А к ти н и к хей ли тн и н г 
таш хис ида ан ам н ез м аълум отлари аҳам иятли саналади.
Э к с ф о л и а т и в х е й л и тн и н г экссудатл и ш ак л и д а л аб қи зи л
ҳош иясида қотиб қолган оддий пуф акча тўқ и м ал ари н и ол ган - 
д а, э р о зи я ҳосил б ў л и ш и , Н и к о л ь ск и й с и м п то м и м усбатли- 
ги, суртм ада а к о н т о л и т и к ҳ ў ж а й р а л ар н н и г т о п и л и ш и б и л ан
ф аркданади. Л аб қизил ҳош иясида оддий пуф акчалар ж ароҳа- 
ти ж ойлаш ган б ем орлар б ар ч аси н и н г оғи з ш и л л и қ қ о б и қ қа- 
ватида тош м алар кўринади.
Э ксф оли ати в хей л и тн и н г экссудатли ш аклидан М ан ган о т­
ти п рекан кр о з ҳосилали хей л и ти н и н г ф ар қ и , ундаги ж а р а ён ­
н и н г ч егаралангани, эр о зи я ва касал л и к кечиш идаги ф аркдар 
б илан аж ратилади. М анганотти хей л и ти н и таш хислаш да, а й ­
рим қолларда, бем орлар ёш и ҳам аҳам ият касб этади.
Э ксф оли ати в хей ли тн и н г экссудатли ш аклидан қи зи л ю ги­
р и к н и н г эр о зи я-яр ал и ш акли қуйидагича ф аркданади: ю ги ри к­
нинг бу ш аклида, чегарали, қисм ан эритем али эр о зи я ёки яра 
ҳосил қилган ж ароҳат ўчоғқида чан д и қли атроф и я ва ги п ер ­
кератоз ҳосил бўлади. Бу к а с ал л и к н и қ и ёси й таш х и сл аш д а, 
қизил ю ги ри кн и н г тангачаси Вуд л ам п аси нурида кў к и ш -қ о р а 
ш аклда товл ан и ш и ҳам аҳам иятли ўрин тутади.
Э ксф оли ати в хей л и тд ан а т и п и к х е й л и т н и н г ф а р қ и ш у к и , 
б ун д а ж а р а ё н л аб т е р и с и г а , а й н и қ с а , о ги з б у р ч а ги га т а р қ - 
а л ад и . Ж а р а ё н л и х е н и з а ц и я л и т а в с и ф д а , е т а р л и д а р а ж а д а
и н т е н с и в қ и ч и ш и ш , д а в р и й к е ч и ш и , к ў п и н ч а й и л н и н г
ф а с л и г а б о г л и қ ҳо л д а а в ж о л и ш и б и л а н ўтад и. Э к с ф о л и а ­
т и в х е й л и т н и н г қ у р у қ ш а к л и д а н м е т е р е о л о г и к х е й л и т н и н г
ф а р қ и у н и н г к е ч и ш и т ў гр и д а н -т ў гр и ў та д и , ту р л и м е т е р е ­
о л о г и к о м и л л а р н и н г т а ъ с и р и г а б о гл и қ . Л аб қ и зи л ҳ о ш и я - 
с и н и н г бутун ю засида я л л и гл а н га н ж а р о қ а тл а р уч р ай д и . Қ у- 
р у қ ш акл д аги э к с ф о л и а т и в х ей л и тд ан а л о қ ал и а л л е р г и к х е й ­
л и т , а л л е р ге н б и л а н а л о қ а д а б ў л ган с о ҳ ад а ч ега р а л и э р и - 
т е м а л а р т о ш и ш и , қ и ч и ш и ш , ш у н и н г д е к , а л л е р г и к т а ъ с и р

---

Х ей ли т ла р
223
т ў х т а ш и б и л а н т о ш м а л а р н и н г т е з д а й ў қ о л и б к е т и ш и б и ­
л а н ф а р қ л а н а д и .
Г и п е р к е р а т о з ва а т р о ф и я н и н г ўткир клиник белгилари ку­
затил маган айрим ҳолларда, эксф олитаив хейлитнинг қуруқ ш ак­
л и н и л аб н и н г қизил ю гиригидан ф арқпаш қи й и н . Б ироқ, юги- 
рик учун ж а р а ён н и н г б о ш л ан и ш и ё к и қай тал ан и ш и ш униси 
б и л ан та в с и ф л и к и , б аҳ о р ги -ёзги вақтда ж ароҳатн и н г ўчокди 
тавси ф и д а эритем а ва сўлак аж раладиган тангачалар кузатил­
майди. Агар таш хис учун маълумотлар етарли бўлмаса ёки ик- 
киланиш пайдо бўлганда, гистологик текш и ри ш ўтказилади.