Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент тиббиёт академияси

Клиник кўриниш. ВРГ нинг субъектив симптомлари ўзига хос эмас ва асосан гипертензияга ўхшайди.
Беморларнинг шикоятларининг 4 гуруҳи мавжуд:
1. Мия гипертензиясига хос бўлган шикоятлар - бош оғриғи, оксипитал минтақадаги оғирлик, бошнинг қизариши, қулоқнинг шовқини, кўзлар олдида "пашшалар" нинг милтиллаши, ёмон ухлаш, ақлий қобилиятнинг пасайиши;
2. Юракдаги стресснинг ошиши билан боғлиқ шикоятлар - юракдаги оғриқ ва ноқулайлик, юрак уриши, нафас қисилиши;
3. Шикоятлар буйрак шикастланишига хос - кучсиз оғриқ, бел минтақасида оғирлик ҳисси, буйрак инфарктида - гематурия;
4. Бошқа артериал ҳавзалардаги шикастланишлар ва ишемия билан боғлиқ шикоятлар - оёқларда оғриқ асосан юрганда, қўлларда оғриқ ва заифлик, каротид ва вертебробазилар етишмовчилигининг намоён бўлиши ва бошқалар. Ушбу шикоятлар гуруҳи муҳимдир, чунки ишемия белгилари мавжуд. турли анатомик соҳаларда касалликнинг тизимли табиатини, шу жумладан буйрак артерияларига зарар етказилишини тасдиқлайди.
Бир қатор беморларда, ҳатто қон босими юқори бўлса ҳам, узоқ вақт давомида ҳеч қандай шикоятлар йўқ, бу буйрак томир гипертензиясининг белгиларидан биридир. Кўпгина ҳолларда қон босими тезда юқори даражада барқарорлашади ва гипотензив воситалар билан даволашга чидамли бўлиб, беморларнинг 20-40 фоизида гипертензия хавфли кўринишни олади.
Вазоренал гипертензиянинг объектив намоён бўлиши ҳар хил, аммо етакчи аломат қон босимининг барқарор кўтарилишидир. Беморларда систолик босим ҳар доим 160 мм см устинидан ошиши ва диастолик босим ҳар доим 100 мм см устинидан юқори бўлиши жуда муҳимдир. Вазоренал гипертензия билан қон босимининг ўртача даражаси 200/120 мм см устутнини ташкил қилади. Қон босими даражаси қанчалик юқори бўлса, беморда симптоматик гипертензия шаклларидан бири бўлиши эҳтимоли юқори, кўп ҳолларда АҚБ дори-дармон терапиясига тўлиқ чидамли бўлиб, бу муҳим ташҳис ва прогностик белгидир.
Беморларнинг ёши ҳар хил. Буйрак артерияларининг атеросклеротик шикастланиши, одатда, 50 ёшдан ошган одамларда, эркакларда аёлларга қараганда 3 баравар кўпроқ учрайди. Фибромускуляр дисплазия ва носпецифик аортоартерит 20 ёшдан 30 ёшгача бўлган аёлларда 4-5 баравар кўп учрайди. Шуни таъкидлаш керакки, симптоматик артериал гипертензиянинг турли шаклларига эга бўлган болалар ва ўсмирлар орасида вазоренал гипертензия 4-7% ни ташкил қилади. Улардаги буйрак артериялари шикастланишининг асосий этиологик шакллари фибромускуляр дисплазия (55%) ва носпецифик аортоартерит (28%) хисобланади. Ушбу ёш гуруҳидаги беморларда вазоренал гипертензиянинг клиник белгиларининг муҳим хусусияти бу касалликнинг асимптоматик бошланиши ва унинг хавфли турини юқори (24% гача) бўлишидир.
Вазоренал гипертензия билан оғриган беморларни жисмоний текшириш пайтида ушбу касалликка хос бирон бир белги аниқланмайди. Клиник кўринишлар гипертензияга ўхшайди: "қаттиқ" пулс, аортадан 2 тон акценти, эҳтимол юрак чегараларини чап томонга кенгайиши аниқланади. Вазоренал гипертензиянинг асосий белгиси буйрак артерияларининг проекциясида систолик шовқин бўлишидир, аммо бу беморларнинг ярмидан камида учрайди. Кўпинча шовқин эпигастрик минтақада киндикдан 5-8 см баландликда, қориннинг ўрта чизиғининг ўнг ёки чап томонида эшитилади. Шовқин орқа томондан қовурға-вертебрал бурчак остида тарқалиши мумкин; у, шунингдек, ўнг ёки чап томондан, бел умуртқасини ён қисмларида қайд қилиниши мумкин. Систолик шовқиннинг йўқлиги вазоренал гипертензияни чиқариб ташлаш учун асос яратмайди, чунки шовқин кичик ва ўрта стенозларда аниқланмайди. Шуни эсда тутиш керакки, қорин аортаси проекциясида систолик шовқин қон айланишининг гиперкинетик тури ва симпатикотония намоён бўлган ёшларда, шунингдек юқори тутқич артерияси шикастланиши туфайли горизонтал ҳолатда бўлган соғлом одамларда аниқланиши мумкин. Кўкрак ва қорин аортаси бўйлаб хамда юрак минтақасининг аускультацияси бу симптомни тўғри баҳолаш ва хатоларга йўл қўймаслик имконини беради. Бошқа асосий артерияларнинг проекциясида систолик шовқиннинг аниқланиши беморда вазоренал гипертензия борлигини тасдиқлаши жуда муҳимдир.