Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент тиббиет академияси

БИРИНЧИ ВА ҚАЙТА ҲОМИЛАДОРЛИКНИ АНИҚЛАШ
Биринчи ва қайта ҳомиладорлик одатда анамнез ёрдамида аниқланади. Буни аниқлашдаги объектив белгилардан бири жинсий органлардаги ўзгаришлардир. Хусусан жинсий тешикнинг йирилиб туриши, қизлик пардасининг қолдиқлари — coruneule murtiformes сўрғичга ўхшаб қолган бўлади. Туғмаган аёлларда қизлик пардаси шакли сақланган, аммо йиртилган, бу coruneule hyminalis дейилади. Туққан аёлларда қин кенг, бачадон бўйни цилиндр шаклида, унинг ташқи тешиги йирик (кўндалангига) бўлади.
Биринчи марта ҳомиладор бўлган аёлларда бачадон бўйни то туққунга қадар берк бўлади, аммо туққан аёлларда туғмасдан 4-5ҳафта илгариёқ бачадон бўйнига битта бармоқни суқиш мумкин.
Қорин деворини кўздан кечирганда ҳам аёлнинг туққан туғмаганлиги ҳақида тахмин қилиш мумкин. Туққан аёлларда қорин девори тўғри мускули бирмунча ажралган, терида эски тиртиқлар — striae gravigarum ни кўрамиз, улар оқ чизиқ шаклида бўлади. Бу тиртиқлар оқ рангда бўлса, бу аввалги ҳомиладорликдан қолганини, пушти-қизил рангда бўлса, ҳозирги ҳомиладорликники деб хулоса чиқариш мумкин. Аммо баъзан бу тиртиқлар ҳомиладор бўлмаган аёллар қорин девори, сонларининг олдинги сатхида учраб турганини назарда тутиб кўпчилик олимлар буни гормонал жараён натижаси деб талқин қиладилар.
Биринчи ҳомиладорликда ҳомила боши туғишдан 4—5 ҳафта илгари чаноқ кириш қисмида бўлади. Қайта туққанларда эса то туғиш жараёни бошланмагунча ҳомила боши чаноқ кириш қисмидан юқорида туради. Туғруқ дарди бошланиши билан аста-секин чаноқ кириш қисмига яқинлашиб, ниҳоят бачадон бўйни тўла очилиши билан жойлашиб олади.
Сут безларида ҳам баъзи ўзгаришлар бўлади. Туққан аёлларда сут безлари бирмунча осилган, сўрғичлари анча яхши билинади. Туғмаган аёлларда эса сут безлари таранг, унинг сўрғичлари кичкина бўлади.
Аёлнинг биринчи ёки қайта ҳомиладорлигини билишнинг суд тиббиётида аҳамияти катта.


ҲОМИЛАНИНГ ТИРИК ЁКИ ЎЛГАНИНИ АНИҚЛАШ
Дастлаб ҳомиланинг қандай ўсаётгани ва ҳаётлигини бачадоннинг ой сари катталашиши билан аниқланади. Бачадоннинг ўсиши календарь ёки акушерлик ойи билан белгиланади ва у маълум ҳажмда бўлади. Агар бачадон ўсмай қолса ёки секин ўсса, унда ҳомила тирик бўлса ҳам ўсишдан орқада қолаётганидан (гипотрофия) хабар беради. Қайта бўйида бўлган аёллар ҳомиладорликнинг иккинчи ярмида ҳомиланинг қимирлашини анча илгарироқ сеза бошлайдилар.
Ҳомиланинг юрак уриши оддий акушерлик стетоскопида ҳомиладорликнинг 2-ярмида эшитилса, фонокардиограф, кардиотокограф ёрдамида эртароқ аниқлаш мумкин. Аммо ҳомиланинг юрак уришини эшитганда албатта, онанинг томир уриши билан солиштириш зарур. Онада иситма, камқонлик ёки юрак касалликлари бўлганда ҳам томири тез уриб, унда ҳомила юрагининг зарби билан алмаштириш мумкин. Ҳомиланинг ўлик ёки тириклигини аниқлашда шуларни ҳам ҳисобга олиш керак.
Ҳомиланинг қимирлашини она сезмай қолса, ҳомила ўлган бўлади. Қоғаноқ суви шимилаётганига кўра бачадон кичиклаша боради. Ҳомиладорлар қорин пастида оғирлик сезадилар, оғизлари бемаза бўлиб, этлари увишади, сут безлари юмшаб қолади. Ҳомиланинг тирик ёки ўлганини ультратовуш ёки рентгенография йўли билан ҳам аниқлаш мумкин.
С. Я. Малиновскийнинг фикрига кўра ҳомиланинг ўлганини зниқлашда 18 та белги бўлади. Ҳомила бош суякларининг бир-бири тагига ботиб кириши, чокларининг очилиб туриши, бош суягининг япалоқлашгани, орқа умуртқада бурчак ҳосил бўлиши ана шу белгилардандир.
Ҳомила тухуми агар она организмидан ажралган, яъни ўлган бўлса, биологик диагностика усули ҳам ёрдам беради. Ҳомиланинг ўлгани қанчалик эрта аниқланса, аёлга шунчалик ўз вақтида ёрдам бериш мумкин бўлади. Акс ҳолда аёлда турли паталогик ҳолатлар юз бериши, хусусан бачадонда ҳомила чириши, қон ивишининг сусайиши, ўлган ҳомилани бачадондан олиб ташлаш жараёнида қон кетиши мумкин. Баъзи ҳолатларда гипо ёки афибриногенимия ҳолати юз бериши ва аёл ҳалок бўлиши мумкин.