Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент фармацевтика институти

Қўзғатиш манбалари
Элементлар спектрларини қўзғатиш текширилувчи намунани юқори хароратли майдонга ёки бир вақтда хар иккала таъсирига киритиш билан содир этилади. Юқори харорат газ холатига ўтказиш учун зарур бўлиб, бунда атом ва катта тезлик билан харакатланувчи заррачалар орасида энергия қуввати алмашилади. Электр майдони эса заррачаларнинг харакатлантириш учун зарур .
Спектрларни қўзғатувчи манбалар сифатида қуйдагилар қўлланилиши мумкин : электр ёйи, электр чақмоқ учқуни, импулоли ва электровакуум разрядлари .
Доимий ва ўзгарувчан ток ёй разряди 3000-7000^оС гача эффектли харорат беради, ҳамда қийин эрувчан ва ўзидан ток ўтказмайдиган кўпчилик элементлар анализи учун қўлланилиди
10000-16000 в юқори вольтли ток чақмоқ учқуни эса, 7000-15000^оСга эффектли хароратда юқори қўзғалиш потенциалига эга элементларни атомларини қўзғатиш ва ионлаштириш учун қўлланилади. Импулсли ва электровакуум разрядлари, инерт газлар атомларини ва юқори ионлашувчи атомларни қўзға- тишда қўлланилади .
Бир турдаги элементларнинг учқунли ва электр ёйли спектрлари бир-биридан фарқ қилади. Учқунли спектрлар ионлар чизиқли спектрини, электр ёйи эса қўзғалган нейтрал атомлар спектр йўлларини намоён қилади .
Спектрал сифат таҳлили
Спектрал сифат таҳлили элементлар спектр нурларининг хусусиятига асосланган. Спектрал чизиклар у ёки бу элементга таллуқли эканлигини аниқлаш учун спектрал чизиқлар тўлқин узунликларини билиш зарур. Спектларни кўриш (визуаль) солиштириш ёки спектрографларда спектрларни расмини олиш усулларида амалга оширилади .
Сифат таҳлилида икки масалани хал қилиш мумкин :
1) намунада маълум қандай элементлар борлигини белгилаш ёки
2) ноаниқ таркибли намунадаги бор бўлган барча элементларни аниқлаш
Биринчи холда, намуна намоён этган спектрдан маълум бир ёки биринчи элементларга хос аналитик чизиқлар қидирилса, иккинчи холда спектрда кўринаётган чизиқларни бу ёки бошқа элементга хослиги белгиланади . Хар иккала холатда текширилаётган спектрал чизиқлар тўлқин узунликларини ўлчанади.