Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази

Клиникаси. Куйдирги касаллигининг яширин даври 2-14 кунга чўзилади. Ўткир шаклиида 2-3 кунга чўзилади. Куйдирги одамларда 2 хил шаклда ўтади: 1) маҳалий 2) тарқалган.
Тери куйдирги микробининг яширин даври ўтгандан кейин терининг очиқ жойида 2-4 мм ли каттиқ тугун ҳосил қилади. 12-24 соатдан кейин ярадаги тугунни юза томонида сувли пуфаклар пайдо бўлади. Бир неча вақтдан кейин сувли пуфаклар ёрилиб жойида қорамтир, қизил рангдаги яра ҳосил қилади. Бу яралар 5-6 кун давом этиб кейин яра қурийди. Яра жойида қўнғир рангли доғлар ҳосил қилади. Бу яралар кўпайиб 2-3 та ҳалқачалар ҳосил қилади. Бу яралар шишчалар ҳосил килиб, ёрилиб ичидан қора-жигар ранг суюқлик оқади. Улар 8-10 см куйдирги карбункулини ҳосил қилади.(6-расм) Бу яралар касал бўлмаган чегарларда укол килинганда ҳам учраши, ҳосил бўлиши мумкин. Куйдиргининг асосий белгиси шиш бўлиб, бу шишлар кўпинча юзда ва бўйинда учраб юзни ва бўйинни бутунлай эгаллаб олади. Бу шишлар кўпинча юз тўқималарини эгаллаб олади. Куйдирги билан зарарланган лабдаги шиш юқори нафас йўлларини эгаллаб олади, натижада касални бўғиб ўлимга олиб боради. Тўқимадаги шишларда оқ қуюқ суюқлик бўлиб, шишни перкуссион болғача билан уриб кўрганда ғижирлаган овоз чиқаради (симптом Стефанский).
Куйдирги касаллигининг тери шаклиини кўп давом этиши лимфаденитларга боғлиқ бўлади. Касалликнинг қайтадан секинлик билан қўзғалиши унинг оғриқ бермаслигидан келиб чиқади.
Лимфа безлари касаллик тузалгандан 2-4 ҳафтадан кейин нормага тушади.
ҚОРА ОҚСОҚ (БРУЦЕЛЛЁЗ) Қора оқсоқ-бруцеллалар чақирадиган, асосан маиший-мулоқот ва алиментар йули билан юқадиган лимфогемопоэз, ҳаракат-таянч, асаб ва жинсий аъзолар зарарланиши билан кечадиган инфекцион-аллергик касалликдир.
Этиологияси. Бруцеллёз касаллигини қўзғатувчи микроблар бруцеллалар гуруҳини ташкил қилади.1886-87 йилларда Давид Брюс биринчи бўлиб, «Мальта иситмаси»ни келтириб чиқарувчи микробни аниқлади. Илмий тадқиқотлар натижасига кўра 1970 йилга келиб бруцеллалар қуйидаги типларга ажратилди. 1.Бруцелла мелитензис-майда шохли ҳайвонларда учрайдиган бруцеллалар. 2.Бруцелла абортус-йирик шохли ҳайвонларда учрайдиган бруцеллалар. 3.Бруцелла суис-чўчқаларда учрайдиган бруцеллалар. 4.Бруцелла-овис-эркак қўйларда, қўчқорларда. эпидидемит вужудга келтирадиган бруцеллалар.