Ўзбекистон республикаси ўрта ва олий таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети иқтисодиёт факультети

Ташкилотда мотивация тизимини ўрганиш ва таҳлил қилиш

Ташкилотда ходимларни рағбатлантириш меҳнат унумдорлигини оширишнинг енг муҳим йўли ва ташкилот кадрлар сиёсатининг асосий қоидасидир. Ташкилотдаги ходимларни рағбатлантириш тизими-бу компания фаолиятини шундай ташкил етишки, барча ходимлар ўзларининг енг яхшиларини беришга ва ўз касбий вазифаларини максимал даражада бажаришга интиладилар. Ҳар бир инсон ўз ишининг маҳсулдорлигини оширадиган ва глобал мақсадга еришиш учун йўл қўядиган муайян ички рағбатни олади.
Иш берувчи жамоани имкон қадар самарали ишлашга ундайдиган усулларни мустақил танлайди. Баъзи раҳбарлари узоқ анъанага кўра иш: улар енг яхши ходимларини мукофотлаш, ёмон жазолаш ва даврий корпоратив тадбирлар ўтказади. Бироқ, бундай схема ҳар доим ҳам самарали емас. Жамоада вазият зулм бўлса, бир неча киши бир корпоратив партия да дам олиш истаги пайдо бўлади. Корхонада ходимлар ишини ташкил етиш ва рағбатлантиришда ходимларни малакали рағбатлантириш учун менежер ходимларни рағбатлантириш тизимини шакллантириш асосларини тушуниши зарур. Агар ходимнинг умумий мақсадга еришиш учун қўшган ҳиссаси еътиборга олинмаган ёки тўғри баҳоланмаган бўлса, у келажакда керакли нарсалардан ташқарида тўп суришни истамайди.
Корхонада ходимларни рағбатлантиришдан асосий мақсад компания ва ходимларнинг манфаатларини бирлаштиришдир. Компанияга вазифаларни ўз вақтида ва тўлиқ бажариш учун ходимлар керак. Ходимларга иш ҳақи ва қўшимча рағбатлантирувчи бонуслар керак. Ундовчи ходимлар, иш берувчилар ҳам бошқа мақсадларни кўзлайдилар: енг яхши ходимларни сақлаб қолиш. Ходимлар айланмасини минималлаштириш. Агар ходимлар бу ерда рақобатчилардан кўра яхшироқ шароитлар таклиф қилинаётганини билишса, улар тарк етмайди. Мақсадларни аниқ аниқлаш ва ходимларнинг белгиланган муддатда муайян натижаларга еришиш учун йўналтирилганлиги. Енг яхши ходимларни аниқлаш ва тақдирлаш. Ташқаридан қимматли ходимларни жалб қилиш, еҳтимол уларни рақобатчилардан узоқлаштириш. Иш ҳақи, бонуслар, рағбатлантирувчи бонуслар тўланиши устидан назоратни юритиш. Мотивация тизимининг вазифалари ташкилотда ишлаб чиқариш ходимлари учун меҳнат мотивацияси тизимининг вазифалари қуйидаги тадбирларни ўз ичига олади: ходимларнинг малакаси ўсишини рағбатлантириш. "Табиий танланиш"ўтказиш. Енг қобилиятли ходимлар мотивацион бонусларга ега. Лазиест бўлганлар бартараф етилади. Ходимларни фақат бир kishi емас, корхона манфаатлари йўлида ишлашга ундаш. Ходимларни максимал самарадорлик ва фидойилик билан ишлашга ундаш. Компаниянинг турли бўлим ва бўлинмалари ўртасида қайта алоқа тизимини ишлаб чиқиш ва қўллаб-қувватлаш. Кадрлар мотивацияси турлари ташкилотда кадрлар мотивацияси турлари икки гуруҳга – моддий ва моддий бўлмаган гуруҳларга бўлинади.