Zbekiston respublikasi oliy va

Музей имени Алишер Навои

В Ташкенте на улице Навои, 69 приветливо раскрывает двери для посетителей литературный музей, в котором собраны единственные в своем роде произведения поэтов Узбекистана. Построен музей был в честь 500 дня рождения великого поэта с Востока – Алишера Навои. Побывав в разное время под руководством различных институтов, музей наконец-то получил собственную независимость. Можно уверенно сказать, что в стенах музея собраны достопримечательности, а также невероятное достояние всего узбекского народа. Более 17 тысяч произведений искусства – археологические памятники, картины, портреты, ремесленные продукты – представлены для обозрения многотысячных посетителей. Музей разделен на разделы, каждый из которых отвечает своей направленности. Настоящее достояние – это уникальные рукописи, переписанные каллиграфами на арабском, персидском, азербайджанском, узбекском языках. Также сотрудники составили единую базу, вмещающую в себя рукописи и короткометражные фильмы производимых экспедиций, носивших научный и познавательный характер. Бесценно собрание литографических книг, насчитывающее более 65 тысяч экземпляров. В него входят истории жизни писателей Узбекистана, начиная с прошлого века. Огромную ценность также представляет литературное наследие таких известных деятелей, как Фуркат, Алишер, Бабур, которое является золотым фондом литературного музея.

Сотрудники музея продолжают вести научную работу, привозя из-за границы тысячи цветных слайдов, повествующих о жизни Востока. Это единственное место, где под одной крышей собраны бесценные рукописи и книги известных узбекских писателей совершенно разного времени. Десятки известных фамилий и тысячи уникальных трудов – всем этим музей Литературы делится с каждым желающим.
TEMURIYLAR TARIXI DAVLAT MUZEYI

O‘zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti Islom Karimov rahnamoligida tariximizni chuqur o‘rganish, buyuk ajdodlarimiz xotirasini e’zozlash borasida amalga oshirilgan keng ko‘lamli ishlar samarasida Amir Temur shaxsi, uning jahon tarixidagi o‘rni, xalqimiz, Vatanimiz oldidagi xizmatlari qadr topdi.

1996-yili Sohibqiron Amir Temurning 660-yillik yubileyi xalqaro miqyosda keng nishonlandi, YuNESKO shafeligida xalqaro konferensiyalar va ko‘rgazmalar o‘tkazildi. Sohibqironning 675-yillik tavallud to‘yi arafasida Yurtboshimiz so‘zboshisi bilan mazkur kitob mukammal holda yangidan chop etildi.

Bugun Toshkent, Samarqand va Shahrisabz shaharlarida bobokalonimizning ulug‘vor haykallari savlat to‘kib turibdi. Amir Temur nomi bilan ataluvchi ko‘chalar, xiyobonlar va boshqa geografik obyektlar yurtdoshlarimizning ardoqli maskanlariga aylangan. 1996-yili Amir Temur xiyoboniga tutash hududda Temuriylar tarixi davlat muzeyi barpo etildi. Bu Sohibqironga, uning yurt ravnaqi yo‘lidagi xizmatlariga ko‘rsatilgan yuksak ehtiromning amaliy ifodasidir.

Temuriylar tarixi davlat muzeyi binosi Amir Temur davridagi saroylar ko‘rinishida qurilgan bo‘lib, imoratning asosiy kirish eshiklari Amir Temur xiyoboniga qaragan. Yog‘och o‘ymakorligining yorqin namunasi bo‘lgan, yong‘oqdan ishlangan, ko‘rkam bu eshiklardan ekspozitsiya zaliga kirib boriladi. Imoratning butun aylanasi bo‘ylab joylashgan yarim ochiq ayvonini salobatli, oq rangli ustunlar bezab turadi. Uning tashqi devori aylanasi bo‘ylab sirkor sopol medalyonlar bilan bezatilgan, ularda arab alifbosidagi suls yozuvida insonni yaxshilikka undovchi Itoat, Adolat, Zarofat, Ma’rifat, Diyonat, Oqibat, Marhamat, Qadriyat, Sadoqat, Muvaffaqiyat, Matonat, Muruvvat, Shijoat, Mashvarat so‘zlari bitilgan. Bularning barchasi inshootga o‘zgacha husn bag‘ishlaydi.

Temuriylar tarixi davlat muzeyi rang-barang eksponatlari, noyob osori-atiqalari bilan nafaqat yurtdoshlarimiz, balki xorijlik sayyohlar e’tiborini ham o‘ziga jalb etib kelmoqda. Bu yerda temuriylar davriga oid ko‘plab nodir ashyolar saqlanmoqda. Bular – Amir Temur va temuriylar davri tarixiga oid qo‘lyozmalar, yozishmalar, oltin, kumush va mis tangalar, sopol, bronza, mis buyumlar, me’moriy qoplamalar, etnografik manbalar, Amir Temur va temuriylar davri zargarlik buyumlari namunalari, Amir Temur maqbarasi va Bibixonim masjididan topilgan ashyolardir

Ushbu noyob inshoot nafaqat muzey, balki Amir Temur va temuriylar davri tarixini o‘rganuvchi ilmiy markaz sifatida xalqimizning davlatchilik tarixini yoritib beruvchi, ajdodlarimizning boy moddiy va ma’naviy merosini o‘zida mujassam etuvchi va ilmiy tadqiq etib, kelajak avlodga yetkazuvchi obyekt ham hisoblanadi. Muzeyda o‘tgan yillar mobaynida «Temuriylar davri renessansi», «Temuriylar davri yozma yodgorliklarining O‘zbekistonda va xorijda o‘rganilishi» mavzusida fundamental, «Shohruxiya qal’a-shahari – Amir Temur va temuriylar davrining noyob yodgorligi» mavzusida amaliy loyihalar amalga oshirildi. Ayni paytda “Temuriylar davrida ilm-fan va madaniyat rivojini o‘rganish va targ‘ib qilishning umumbashariy ahamiyati” mavzusida fundamental ilmiy loyiha ustida ish olib borilmoqda. Muzeydagi ilmiy-tadqiqot ishlari Amir Temur va temuriylar davri tarixini chuqur va xolisona yoritishga qaratilgandir.

Temuriylar davriga oid asosiy ekspozitsiyalar muzeyning ikkinchi va uchinchi qavatidan joy olgan. Bu yerdagi o‘zbek miniatyurachi rassomlari yaratgan “Buyuk Sohibqiron – buyuk bunyodkor” kompozitsiyasi “Tug‘ilish”, “Yuksalish”, “Faxrlanish” deb nomlangan uch bo‘limdan iborat. Asarda moviy rang ko‘p uchraydi. Bu rang Amir Temur bayrog‘ining ramzi bo‘lgan. U hamisha hayotni sevishga, tiriklikni anglashga, bunyodkorlikka undagan.

Muzeyga turli xorijiy davlatlar, hukumatlar va nufuzli xalqaro tashkilotlar rahbarlari, mashhur insonlar tashrif buyurib, «Faxriy mehmonlar kitobi»ga o‘zlarining dil so‘zlarini yozib qoldirgan.

Muzeyda turli ilmiy anjumanlar, ma’naviy-ma’rifiy tadbirlar, davra suhbatlari o‘tkazilib, ularda yoshlar faol ishtirok etayotirlar. Akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida o‘qitilayotgan “O‘zbekiston tarixi”, “Ma’naviyat asoslari”, “Milliy g‘oya: asosiy tushuncha va tamoyillar” fanlarining Amir Temur va temuriylar davriga oid mavzulari mazkur muzeyda o‘tkazilmoqda.

I. V. SAVITSKIY NOMIDAGI SAN‘AT MUZEYI

I.V.Savitskiy nomidagi Qoraqalpog‘iston davlat san'at muzeyi – respublikadagi yirik muzeylardan; Nukus shahrida 1966-yilda tashkil topgan, 1984-yildanN.V.Savitskiy nomi bilan ataladi. Muzeyga I.Savitskiyning sa’y-harakati va u to‘plagan qoraqalpoq xalqamaliy san'ati asarlari negizida asos solingan. Muzeyningumumiymaydoni 6,9 mingkv.m.

Muzeyxalqamaliysan'ati, qadimiy va o‘rta asrlar Xorazm san'ati, 1920-30-yillar o‘zbek va rus tasviriy san'ati, qoraqalpoq zamonaviy rang-tasviri va haykaltaroshligi, ilmiy-ma’rifiybo‘limlar, kutubxona (10 mingdonaasar), fond hamd ata’mirlash ustaxonasiga ega. Fondida 85 mingdan ortiq eksponat mavjud (2004).

Muzey fondida 1920- 30-yillarda avangard rassomlar yaratgan asarlar to‘plangan. Qoraqalpoq xalq ustalari tomonidan yaratilgan zargarlik, yog‘och o‘ymakorligi, kashtado‘zlik, to‘qimachilik (ayniqsa, o‘tov jihozlari) va boshqa asarlar amaliy san'at bo‘limida jamlangan.

Qadimiy Xorazm san'ati bo‘limi muzeyning arxeologik guruhlari tomonidan qo‘lga kiritilgan topilmalar hisobiga yanada boyimoqda. Tasviriy san'at bo‘limi to‘plami, ayniqsa, serqirra: to‘plamni qoraqalpoq rassomlari (I.Savitskiy, K.Soipov, J. Quttimurodov, D.To‘raniyozov va b.), O‘rta Osiyo rassomligining keksa avlodi A.Volkov, M.Qurzin, A.Nikolayev (Us to Mo‘min), N.Karaxan, O‘.Tansiqboyev va boshqaning katta ahamiyatga ega asarlari tashkil etadi. Shuningdek, 1920-30-yillarda faol ijod etgan rus rassomlari A.Shevchenko, R.Falk, V.Muxina, I.Grabar asarlari bilan bir qatorda ijodi deyarli o‘rganilmagan.R.Mazel,

K.Redko, A.Safronov va boshqaning asarlari ham qo‘yilgan.

Muzey eksponatlari monografiya (etyud, chizgidan tortib to yetuk asarlar) tartibida to‘plangani bilan ham qimmatlidir. Yana muzeyning o‘ziga xosligi eksponatlarning zich joylanishi, ekspozitsiyalarda to‘plamni to‘laqonli namoyishiga erishganidadir. Muzey san'at asarlarini to‘plash, targ‘ib etish, kataloglar chop etish, ko‘rgazmalar tashkil qilish bilan shug‘ullanadi. Muzey qoshida gilamchilik ustaxonasi ishlab turibdi; «Nukus muzeyining do‘stlari» klubi faoliyat olib boradi, ko‘rgazmalar uyushtiradi. Muzey Xalqaro muzeylar qo‘mitasi(IKOM) a’zosi.

Muzey 1968-69 yillarda Moskvadagi Sharq muzeyida Qoraqalpoq to‘plamini ilk bor namoyish etdi. 1970 yildan respublika va xorijiy mamlakatlar (AQSH, Fransiya, Germaniya, Italiya, Yaponiya, Rossiya va b.)dagi ko‘rgazmalarda ishtirok etadi.