12-bob. FUNKSIONAL QIYMAT TAHLILINING ISHLAB
CHIQARISHDA QO‘LLANILISHI
12.1. Funksional qiymat tahlilining ishlab chiqarishda
qo‘Uanilisfaining o‘ziga xos xususiyatlari
F Q T n in g ishlab chiqarishda q o 'lla n ilis h in i o ‘ rganish
uchun
u n i b ir tiz im s ifa tid a qarashga to ‘g‘r i keladi. Ishlab chiqarish
tiz im i (IC h T ) deganda u n i ta sh kil q ilish , boshqarish va n a tija s in i
b ah o la sh b ila n bog‘ liq ja ra yo n la r, u la m in g b ir-b irig a bog‘liq lig i
h a m d a ta rtib g a s o lin is h in i ta ’ m in lo v c h i ta d b irla r m ajm uasi
tu s h u n ila d i.
F Q T n in g IC h T n i o ‘ rganishdagi asosiy
vazifasi u n i ta s h k il
q ilis h , boshqarish va n a tija s in i baholash b ila n bog‘liq jarayonlarda
m a v ju d b o ig a n ic h k i im k o n iy a tla ra i topish, u n in g fa o liy a tin i
b a rq a ro r ravishda ishlashini ta ’m inlash kabi funksiyalam ing sifat
tarkibi_ni, u la rn in g b ir-b irig a b o g 'liq lig i ham da ta rtib g a
so lin ish in i
ta ’m in lo v c h i ta d b irla rn i baholashdan ib o ra td ir.
IC h T g a ish la b chiqarish korxonasi, uning b o 'lim va sexlari,
a lo h id a uchastkalari ham da ish jo y la ri k ira d i. A gar ishlab chiqarish
k o rx o n a la ri m aT um assotsiatsiyalarga k ira d ig a n b o ‘ lsa, unga
k iru v c h i barcha ko rxo n a la m i ham olish m u m ltin. H o z irg i paytda
h u d u d la r b o ‘ yich a savdo — sanoat p a la ta la ri fa o liya t k o ‘ rsat-
m oqda.
A g a r F Q T shu tizim d a am alga o s h irila d ig a n b o ‘lsa, unga
k iru v c h i barcha ko rxo n a la m i o lis h m um kin.
B u n d a y sharoitda F Q T n i ta sh kil q ilis h ancha osonlashadi va
u n d a n fo yd a la n ish n in g sam aradorligi oshadi. C h u n ki,
Savdo-
sanoat palatasi b o 'y ic h a b itta y irik FQ T g u ru h in i ta sh kil q ilis h
m u m k in b o ‘la d i.
F Q T n i b a rch a sohalarga q o ‘llash m u m k in lig i xususida o ld in g i
p arag raflarda a y tib o 'tild i. U shbu ta h lil usulin in g ishlab chiqarish
136
tiz im id a q o M la n ilis h i o ‘ zig a xos xu su siya tla rg a ega. B u la r
quyidagilardan ib o ra t:
— o 'rg a n ila y o tg a n o b ye kt ic h k i va tashqi fu n k s iy a la rin in g
rn o h iy a tin i
o ch ish , y a ’ n i IC h T n i boshqarish b o ‘ lsa ham m a
tiz im g a k iru v c h i o b y e k tla m i yu qo rida n pastgacha o ‘rganish, agar
u b ir korxonaning ic h id a b o ‘ lsa, u ning ham m a b o ‘ lin m a la rin i
rnakon va zam on n u q ta y i nazaridan o'rganish;
— IC h T d a b a rch a fu n k s io n a l va ta rk ib iy tu z ilm a la m i uning
elem entlari b o 'y ic h a IC h T n i fu n ksiya la r tiz im id a n ib o ra t deb
qarash;
— IC h T da fu n k s iy a la r b ir b iri b ila n bevosita (fu n ksio n a l) va
b ilvo sita (staxostik) b o g ‘ liq lig in i inobatga o lib ,
u la m in g h o la tin i
m a’ lu m darajada e h tim o lli tarzda ham qarashga to ‘g ‘ r i keladi;
— IC h T n i b ir b u tu n ta k o m illa s h tiris h lo z im b o ‘ lsa, u ning
har b ir elem enti bo‘ yic h a ta ko m illa sh tirish g a e rish ilish i ko ‘ zda
tu tila d i;
— agar z a ru r b o ‘ Isa IC h T n in g h ar b ir b o ‘linm asi b o 'yich a
fu n k s iy a la r a lo h id a o ‘ rg a n ilis h i, u n i b ir tiz im g a k ir is h in i
m u vo fiq la sh tirish va ta ’m inlash m aqsadida b ir x il yondashishga
e iis h ilis h in i ham ta q o zo q ila d i.
IC hT ga F Q T n i q o ‘llash o rq a li ta h lilc h i quyidagilarga erishishi
m u m kin :
— ishlab c h iq a ris h n i ta sh ld l q ilis h n i tako m illa sh tirish g a;
— ko rxo n a la m in g barcha b o ‘g‘ in la ri va bo‘lin m a la ri b o ‘yicha
ishning sa m a ra d o rlig in i
oshirishga;
— ish jo y la rin in g ta s h k il q ilin is h in i tako m illa sh tirish g a;
— x o d im la r is h in i to ‘g‘ r i ta s h k il qilishga;
— ke ra ksiz fu n k s iy a la rg a ke ta d ig a n va q t va x a ra ja tla rn i
tejashga;
— p iro va rd id a b u tu n IC h T n in g sam aradorligini oshirishga.
K o ‘ rin ib tu rib d ik i,
ishlab chiqarish sohasida ham
boshqa
so ha la r sin g ari m a’ lu m sam ara berad ig a n iq tis o d iy d astak-
la rd a nd ir. Shu tu fa y li ushbu dastakdan IC h T d a ham sam arali
foydalanish m aqsadga m u v o fiq d ir.
Do'stlaringiz bilan baham: