Õzbеkistоn rеspublikаsi оliy vа õrtа mахsus tа’lim vаzirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti 5320300 «texnologik mashinalar va jihozlar»

Nаzоrаt sаvоllаri

1.Idеаl suyuqliklаr uchun Bеrnulli tеnglаmаsi qаndаy аhаmiyatgа egа.

2.Mаhаliy vа ishqаlаnish qаrshiliklаrini еngish usun sаrf bõlаdigаn bоsim miqdоri qаndаy аniqlаnаdi.
3.Gidrаvlik qаrshiliklаrni kаmаytirish uchun nimа qilish kеrаk.
4. Idеаl suyuqlikni tа’riflаb bеring


8. Suyuqliklarni uzatish jarayoni va nasoslar.


Reja
8.1. Suyuqliklarni uzatish jarayoni
8.2. Nasoslar


8.1. Suyuqliklarni uzatish jarayoni


Kimyo sanoatining barcha tarmoqlarida suyuqliklar gorizontal va vertikal trubalar orqali uzatiladi. Suyuqliklarni uzatish uchun mõjallangan mashinalar (qurilmalar) nasoslar deyiladi. Trubaning boshlanģich va oxirgi nuqtalaridagi bosimlar farqi trubalarda suyuqlikning oqishi uchun harakatlanuvchi kuch hisoblanadi. Suyuqlik oqimining trubalardagi harakatlantiruvchi kuchi gidravlik mashinalar yoki nasoslar orqali hosil qilinadi. Nasos elektr dvigateldan mexanik energiya olib, uni suyuqlik harakatining oqim energiyasiga aylantirib, bosimini oshiradi.
Nasoslar sanoatning barcha sohalarida: mashinasozlikda, metallurgiyada, neft kimyosi va neftni qayta ishlash sanoatida, er ishlarini gidromexanizasiyalashtirishda va kõpchilik boshqa tarmoqlarda keng qõllaniladi.
8.2. Nasoslar


Nasoslarning turlari va asosiy parametrlari. Nasoslar asosan ikki turga: dinamik va hajmiy nasoslarga bõlinadi.
Dinamik nasoslarda suyuqlik tashqi kuch ta’sirida harakatga keltiriladi. Nasos ichidagi suyuqlik nasosga kirish va undan chiqish trubalari bilan uzluksiz boģlangan bõladi. Suyuqlikka ta’sir qiladigan kuchning turiga kõra, dinamik nasoslar parrakli va ishqalanish kuchi yordamida ishlaydigan nasoslarga bõlinadi.
Parrakli nasoslar õz navbatida markazdan qochma va propellerli (õqli) nasoslarga bõlinadi. Markazdan qochma nasoslarda suyuqlik ish ģildiragining markazidan uning chetiga qarab harakat qilsa, propellerli nasoslarda esa suyuqlik ģildirakning õqi yõnalishida harakat qiladi.
Ishqalanish kuchiga asoslangan nasoslar ikki xil (uyurmaviy va oqimli) bõladi. Uyurmaviy va oqimli nasoslarda suyuqlik asosan ishqalanish kuchi ta’sirida harakatga keladi.
Hajmiy nasoslarning ishlash prinsipi suyuqlikning ma’lum bir hajmini yopiq kameradan itarib chiqarishga asoslangan. Hajmiy nasoslar jumlasiga porshenli, plunjerli, diafragmali, shesternyali, plastinali va vintsimon nasoslar kiradi.
Sanoatda suyuqliklarni siqilgan gaz (yoki havo) yordamida uzatish uchun gazliftlar va montejyular ham ishlatiladi.