Zbekiston respublikasi oliy va o ‗ rta maxsus ta`lim vazirligi

Elakishmoq

 – el bo‗lib ketmoq, do‗stlashmoq 

[8, 29]. Shoir ―yomonga elakishma‖ deganda, yomonga do‗st bo‗lma, yomonga el 

bo‗lma  demoqda.  Haqiqatdan  ham  yomon  el  (do‗st)  bo‗lmaydi.  Shoirning  so‗zlar 

kelib chiqishi hamda ma`no nozikligiga bergan ta'rif va qarashlari juda o‗rinlidir.  

Tilshunos shoir ta'biri bilan aytganda ―o‗zbek tili uch daryodan suv ichgan‖. 

Diniy,  ilmiy,  ijtimoiy  atamalarimiz,  asosan, 

arab  tilidan

,  ko‗pgina  ish 

qurollarimiz, 

jomadon, 

xokandoz, 

dastshu, 

jomashu, 

dazmol, 

qog„oz

 

---

310 

 

hunarmandlikka oid so‗zlarimiz, shuningdek, yuksak she`riy uslubga xos suxanlar 

fors  tilidan

  kelgan.  Arab  tilidan  o‗tgan  narsa  va  buyum  nomlari  ham  tilimizda 

ko‗p: 

aroba, musallas, istehkom, qalam

 singari. Harakat nomlari asosan 

turkiycha

 

(o‗zbekcha – izoh bizniki I.E.) [2, 10]. Bu shoirning muxtasar xulosasi.  

E.Vohidovning ―So‗z latofati‖ kitobi chin ma`noda tilshunoslikka oid noyob 

asar. Asarni o‗qish orqali shoirni til ilmining ham bilimdoni, nuktadoni ekanligini 

bilib  olamiz.  Asar  muallifi  o‗rni  bilan  tilshunos  olimlarni  ham  so‗zga  bir 

tomonlama yondoshganligi uchun tanqid qilib o‗tadi. Tilimizning tadqiq etilmagan 

noyob  va  nozik  qirralarini  ko‗rsatib  beradi.  Asar  ana  shu  jihatlari  bilan  qadrli  va 

qimmatlidir.  

Foydalanilgan adabiyotlar:

 

1. Berdialiev A. Hozirgi o‗zbek adabiy tili. – Xujand, 2015. – B.136.  

2. Vohidov E. So‗z latofati. – T.: O`zbekiston, 2014. – B. 152.  

3. Irisqulov M. Tilshunoslikka kirish. – T.: O‗qituvchi, 1992. – B. 252.  

4. Mirtojiev M. O‗zbek tili semasiologiyasi. – T.: MUMTOZ SO`Z, 2010. –

B. 288 . 

5. Rahmatullaev Sh. Hozirgi adabiy o‗zbek tili. – T.: 2002. – B. 437. 

6.  Shoabduraxmonov  Sh.,  Asqarova  M.,  Xojiev  A.,  Rasulov  I.,  Doniyorov 

X. Hozirgi o‗zbek adabiy tili. – T.: O‗qituvchi, 1980. – B. 448. 

7. O‗zbek tili grammatikasi. 1-jild. – T.: 1975. 

8. O‗zbek tilining izohli lug‗ati – T.: 5 jildli. 2-jild. – T.: O‗zbekiston milliy 

entsiklopediyasi, 2006. – B. 672. 

9. Qodirov P. Til va el. G‗ofur G‗ulom NMIU, 2005. – B. 248.  

10. Hojiev A. Hozirgi o‗zbek tilida so‗z yasalishi. – T.: 1978.