Zbekiston respublikasi oliy va o ‗ rta maxsus ta`lim vazirligi



Download 4,25 Mb.
Pdf ko'rish
bet93/292
Sana03.01.2022
Hajmi4,25 Mb.
#313213
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   292
Bog'liq
Erkin Vohidovning so`z qo`llash mahorati-To`plam

 

 

Takrorning  vazifasi  muallif  nutqini  ta`sirchan  etish,  fikrni  yanada 

konkretlashtirish va eng muhimi, unga tinglovchi yoki  o‗quvchini ishontirish kabi 

xususiyatlarni ifodalashdan iborat. Masalan:



 

 

Bunda bor qancha irq va qancha millat –  



 

Bunda bor yonma-yon nodonlik, daho. 

 

Bunda bor vahshiylik va madaniyat



 

O‗q yoydan samoviy kemagacha to. 

 

Bu – yigirmanchi atalgan fursat, 



 

Bu – kurrai olam deyilgan bino [2, 27]. 

 

O‗zbekiston  xalq  shoiri,  noyob  iste`dod  sohibi  ErkinVohidov  she`rlarida 



badiiy  takrorlarning  barcha  ko‗rinishlari mavjud  bo‗lib, adib ulardan  o‗z  she`rlari 

tilining  obrazli,  ta`sirchan,  original  hamda  yuksak  badiiy  talablariga  javob  bera 

oladigan  vosita  sifatida  mohirona  foydalangan.  N.T.Golov  takrorlarning  asosiy 

mazmun mohiyatining emotsional ta`sir etishida degan fikrni qayd etadi [4.165]. 

 

Iste`dodli  shoir  barcha  janrdagi  asarlarida  takror  vositasi  orqali  o‗z 



personajlari  nutqining  ko‗tarinkiligini  hamda  his-hayajon  oqimining  yuqoriligini 

ta‘minlash maqsadida keng foydalangan: 

 

Bong uring, hammani uyg‗oting, 



 

Bong uring, shahar-u qishloqda. 

 

Hayajon ko‗taring, to‗poting, 



 

O‗tketdi, hamma yoq yonmoqda, 

 

Ovozlar boricha baqiring, 



 

Odamlar! Yo hayot, yo mamot! [2.50]. 

 

Keltirilgan she`rda sintaktik takrordan foydalanilgan. Sintaktik takror  – eng 



mahsuldor  va  effektli  takror  usulidir.  Unda  so‗z  birikmalari,  gap  bo‗laklari,  gap 

turlari  aynan  takrorlanishi  natijasida  yuzaga  chiqadi.Uni  yuzaga  chiqargan  birlik 



bong uring

‖ birligidir. 

 

Mazkur birlikning takrorlanishi holat tasviri ekspressivligi suratining yanada 



kuchli ifodalanishiga yordam bergan. 


197 

 

 



Bu vatandan bir Vatan qurmoqni istaydi ko‗ngil, 

 

O‗zni ozod qush kabi ko‗rmoqni istaydi ko‗ngil. 



 

Shoir  o‗zining  ko‗plab  she`rlarida  vatanparvarlik,vatanga  sadoqat  va 

muhabbat  tuyg‗ularini  ilgari  surgan.  Yuqoridagi  she`rda  biz  ana  shu  narsaning 

guvohi  bo‗lamiz.  Ushbu  she`r  orqali  ijodkor  xalq  ruhiga  ozodlik  hislarini 

singdirishga  harakatqilmoqda.  Xuddi  shunday  tuyg‗ularni  biz  ―O‗zbegim‖ 

qasidasida  yaqqolroq  ko‗rishimiz  mumkin.Ushbu  qasida  o‗zbek  xalqining  buyuk 

tarixini,o‗zligini,  milliy  g‗ururini  o‗zida  mujassam  etgan  yuksak  ijod  namunalari 

dan biridir. 

 

Keltirilgan  misolda  anaforik  qo‗llangan  ko‗ngil  leksik  takrori  natijasida 



insonning ichki kechinmalari bilan bog‗liq holat yoritib berilgan. Leksik takror bu 

so‗zlar  vositasida  ifodaviylik  hosil  qilish.  She`riy  matnlarda,  jumladan, 

ErkinVohidov  she`rlarida  leksik  takrorlar  keng  qo‗llanilib,  turli  shakllarda 

namoyon  bo‗ladi  hamda  fikr  talabiga  ko‗ra  turli  vazifalarni  bajaradi.  Ko‗plab 

ijodkorlarning  asarlarida  mana  shunday  leksik  takrorning  anaphora  va  epifora 

shaklidan  unumli  foydalaniladi.  ―Anafora  -  she`riy  misralarning  boshida  yoki 

nasriy  asardagi  gaplarning  oldida  bir  xil  jaranglagan  tovush,  ohangdosh  so‗z  va 

iboralarning takrorlanib kelishi‖ [3.97]. Masalan: 




Download 4,25 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   292




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish