‘zbekiston respublikasi oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi

Komenskiyning  dunyoqarashi.  Komenskiyning  dunyoqara- 

shi-da uch xususiyat ta’sirini ko‘ramiz.

1. 

Natur falsafasi.  16-17-asrlarda ingliz faylasufi  - materialist 

Bekon  sensualistik  falsafa  nazariyasini  ilgari  suradi.  Komenskiy

430

---

o‘qitish  jarayoniga  shu  pozitsiyadan  qaraydi.  Bilish  sezishdan 

boshlanadi. Sezish bo‘lmagan yerda bilish ham yo‘q, deydi u.

2.  Chex  qardoshlari  jamoasi  diniy  jamoa  bo‘lganligi  uchun 

Komenskiy  ham  dindor  ruhoniydir.  Lekin  Komenskiyning 

ruhoniyligi turmushga amaliy qarash bilan bog‘liq edi.

3. Komenskiy dunyoqarashining ba’zi jihatlari Uyg‘onishdavri 

ta’sirida  vujudga  keladi. 

Odamlarga  nisbatan  muhabbat, 

hushchaqchaqlik, odamlaming yaxshilik yaratishiga ishonch bilan 

qarash, bulaming hammasi o‘rta asr odamiga nisbatan ishonchsizlik 

bilan qarashga qarama-qarshidir.

Komenskiy  tashqi  obyektiv  dunyoning  hukm  surishiga 

ishonadi.  Dunyo  bir  butun.  Dunyoda  hamma  narsa  bir-biri  bilan 

bog‘liq.  Ajralib qolgan narsa yo‘q.  Dunyo qarama-qarshiliklardan 

iborat.  Dunyo  qotib  qolgan  emas.  U  o‘sishda,  o‘sish  esa  o‘z 

qonuniyatiga ega. Qonuniyat borliqqa, ya’ni xudoga tegishli, deydi. 

Komenskiy  о‘zining  pedagogik nazariyasida tarbiyaning  tabiatga 

uyg‘un  bo‘lishi  to‘g‘risidagi  tushunchani  ilgari  suradi.  „Buyuk 

didaktika“da  o‘qitish  tabiiylikka  bo‘ysunishi5  o‘qitish  tabiat 

talabiga  bo'ysunishi  kerak,  deydi.  Bolaning  aqliy  va  jismoniy