‘zbekiston respublikasi oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi

2.Tarbiya qoidalari

228

---

Tarbiyaning ma’lum maqsadga qaratilganlik qoidasi bolalar jamoa- 

sining rivojlanish istiqbollarini ko‘ra bilishga yordam beradi.  Har 

bir tarbiyaviy tadbir oldindan puxta 

0

‘ylangan, muayyan maqsadni 

amalga oshirishga bo'ysundirilgan bo‘lsa,  uning  g‘oyaviy-siyosiy 

darajasini ko‘taradi, tanlangan usul va vositalar maqsadga muvofiq 

keladi, ulaming tarbiyaviy ta'siri yuqori bo‘ladi.

Tarbiyada  insonparvarlik  va  demokratiya  qoidasi.

  G‘quv 

yurtlari  yangi  pedagogik  tafakkur  egasi,  munosib  shaxs,  o‘z 

ishining ustasi bo‘lgan o‘qituvchiga muhtpj.

0 ‘qituvchining bilim saviyasi, ma'naviyati jamiyatm harakatga 

keltiruvchi,  taraqqiyotga  eltuvchi  yetakchi  omillardan  biridir. 

0 ‘qituvchi yurish-turishi, xatti-harakati, kiyinishi, muomalasi bilan 

o‘quvchi qalbiga kirishi, uni ezgulik sari yo‘naltirishi kerak. O'quv 

yurtlarida  ruhiy  xizmatdan  foydalanib  bolalar  kayfiyatini, 

intilishini  va  qobiliyatlarini  aniqlash  ta’lim-tarbiya jarayonlariga 

ijodiy

 yondoshishga imkon beradi.

Yoshlami  insoniy  fazilatlar  ruhida  tarbiyalashda  muqaddas 

kitob  Qur'oni  Karim,  Hadisi  sharifdan  foydaJanish juda  muhim. 

Shunday ekan, o‘quv yurtlarida o‘quvchilarga gumanitar - ijtimoiy 

fanlardan  ta'lim  berishda  tarbiyaga  ko‘proq  e’tibomi  qaratmoq 

lozim.  Ayniqsa  hozirgi  sharoitda  0 ‘zbekiston  tarixi,  adabiyotini 

o‘qitish  jarayonida  bevosita  tarbiyaga  oid  bo‘lgan  milliy  mana- 

viyatga,  milliy  ruh,  urf-odat  va,  shuningdek,  umumbashariy 

qadriyatlarga alohida urg‘u berish zarur. Yaxshi o‘qituvchi o‘quv- 

chilarning  so‘zini  diqqat  bilan  tinglaydi  ularga  dalda  beradi, 

tinchlantiradi,  to4g'ri  baho  qo‘yadi,  hammani  teng  ko£radi, 

bolalarni  sevadi.  Tarbiyani  demokratiyalash  -  bu  tarbiyani 

ma'muriy  ehtiyoj  va  qiziqishlaridan yuqori qo‘yish, tarbiyachi va 

tarbiyalanuvchi  o ‘rtasida  o‘zaro  ishonch,  hamkoriik  asosida 

pedagogik  munosabatlar  mohiyatini  o‘zgartirish  demakdir. 

0 ‘qituvchi  o‘quvchiga,  awalgidek,  tarbiya  obyekti  etnas,  xuddi 

o‘zi  kabi  subyekt  deb  qarashi  darkor.  Ya'ni  o‘quvchiga  faqat 

mening  buyrug‘imni  bajaruvchi  emas,  balki  mening  o‘zim  bilan 

teng  huquqli,  birga  ishlovchi,  hamkoriik  qiluvchi  deb  qarashi 

lozim.  Bola  butun  qalbini  darsga  bag‘ishlasa,  uni  og‘ir  ahvolga 

solib qo‘ygan bo‘lamiz,  u faqat o‘quvchigina emas,  awalo, rang-

22 9

---

barang qiziqishlar, ehtiyojlar, intilishlarga ega bo‘lgan insondir.

Tarbiyaviy faoliyatni demokratiyalash va insonparvarlashtirish 

uning mohiyati va mazmunini qayta tafakkur etishni ko‘zda  tutadi, 

shaxsning rivojlanish va o‘zligini anglash huquqini ta'minlaydi.