‘zbekiston respublikasi oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi

Tarbiya-i  badaniya.  Fitrat  jismoniy  tarbiyaga,  kishining 

salomat va baquvvat bo‘lib tarbiyalanishiga alohida e’tibor beradi: 

“Badan  tarbiyasiga  qadim  zamonlardan  boshlab  katta  ahamiyat 

berilgan. Insonning butun a’zosi salomat va quwatga ega bo‘hnasa, 

unda  inson  uzoq  yashamaydi.  Agar  insonning  tanasidagi 

a’zolaridan  biriga  xalal  tegsa,  u  kishi  ishdan  qoMini  tortib, 

boshqalaming  muhtojiga  aylanadi.  Bizning  farzandlarimiz  ilm 

olish  bilan  birga,  ulaming  badan tarbiyasiga  ahamiyat  berishimiz 

lozimdir”.

Fitrat  bolalaming  toza  havoda  bo‘lishlari,  atrof,  tabiat  go‘- 

zalhklaridan estetik zavq ola bilishlariga ahamiyat beradi va deydi: 

“Havo  inson  uchun  ovqatdan  ham  muhimdir.  Besh-olti  soat 

ovqatsiz turish mumkin,  bir  daqiqa havosiz  turish mumkin emas. 

Shuning  uchun  go'daklami  hamma  vaqt  sof  havoga,  bog‘- 

chorbog‘larga olib chiqish lozimdir.  Farangdagi shaharlaming har 

taraflarida bolalar uchun chorbog‘lar, havo maydonchalar yaratil- 

gan.  Bulardan  tashqari,  ulaming  maktablarida  bolalar  tanaffus 

vaqtlarida maxsus maydonchalarda turli o‘yiniar o‘ynaydilar.

Fitrat bolalaming jismoniy  tarbiyasida turli harakatli  o‘yinlar 

katta o‘rintutishini ham aytib o‘tadi. Ota-onalariga o‘zbolalarining 

shunday  o'yinlar  bilan  mashg‘ul  bo‘lishlarini  ta’min  etishlarini 

maslahat beradi: Harakat har bir kishi uchun, ayniqsa bolalar uchun 

ham  zarurdir.  Shuning  uchun  bolalami  jismoniy  chiniqtirishda 

ulami  ayrim  o‘yinlar  bilan  mashg‘ul  qilish  foydalidir.  Bolalami 

o‘yindan man etishning foydasi yo‘qdir. Ulaming doimo bir joyda 

o‘tirishlari, 

harakat 

qilmasiiklari 

ulami 

badanlarini 

zaif 

bo‘lishlariga  olib  keladi.  Ota-onalar  doim  o‘z  bolalarini  o‘yinga 

tashviq va targ‘ib  qilishlari lozimdir.  Ammo bolalaming o‘yinlari 

odob  va  axloq  doirasidan  tashqari  chiqmasligi  kerak.  Fitrat  bu 

harakatli  o‘yinlar  bolaning  aqli,  farosati,  ilmini  rivojlanishiga  va 

to‘g‘ri  axloqiy  tarbiya  topishiga  yordam  berishi  kerak,  deb

425

---

hisoblaydi.  U  bu o‘yinlar orqali bolaga hayotni o ‘rgatish, aqliy va 

axloqiy  tarbiya  ham  berish  mumkin,  asosiysi  bolani  jismonan 

chiniqtiradi, deb biladi”.

Muallif  boialarga  shaxsiy  gigiena  qoidalariga  amal  qilishni 

o‘rgatishni alohida ta’kidlab o‘tadi: “Ota-onalar va muallimlar bo- 

lalami har kuni yuzlarini  sovunlab yuvdirsinlar,  og‘iz va tishlarini 

tozalab  yuvsinlar,  doimo  liboslarini  nazorat  qilsinlar,  mumkin 

qadar  bolalami  chivin  va  pashshalar  bo‘lmagan joylarga  o‘tkaz- 

sinlar, chunki bu hasharotlar turli kasalliklami tarqatuvchidirlar”.

Keyinroq  Fitrat  fikr  —  aql  tarbiyasi  to‘g‘risida,  ya’ni  aql 

rivojlanishida muhokamaning roli haqida gapirib beradi.